Tünel 135 yaşında

Karaköy ile Beyoğlu arasında hizmet veren Tünel, tam 130 yıl önce 17 Ocak 1875 tarihinde hizmete açılmıştı. Tünelin 130’uncu yaşı törenle kutlandı. İETT Genel Müdürü Hayri Baraçlı, kutlama nedeniyle Beyoğlu’ndaki İETT Genel Müdürlüğü binasından Tünel’i kullanarak törenin yapılacağı Karaköy’deki girişe gelerek, çalışanları tebrik etti.
İETT olarak İstanbul halkına daha iyi hizmet verirken, kente mal olmuş marka mekânlardan biri olan Tünel’i de yaşatmaya devam ettiklerini kaydeden Baraçlı, “Bizim için Tünel çok önemli, tarihimize sahip çıkıyoruz. Tünel’i seviyoruz. O bir anıt. Bu anıtı hep birlikte yaşatmaya gayret göstereceğiz” diye konuştu.

Yap-işlet modeliyle yapıldı
Londra’dan sonra dünyanın en eski ikinci metrosu olan Tünel, Fransız mühendis Eugene Henri Gavand’ın girişimiyle inşa edildi. Gavand, dönemin ticaret ve bankacılık merkezi olan Galata ve Beyoğlu arasında sürekli mekik dokuyan insanları gözlemledi, Yüksek Kaldırım Yokuşu ile Galip Dede Caddesi’ne alternatif bir yol düşündü. Bu iki merkezi birbirine bağlayacak asansör tipinde bir demiryolu projesi için Osmanlı padişahı Abdülaziz Han’ın huzuruna çıkarak projesini sundu, 10 Haziran 1869’da Tünel yapım imtiyazını aldı.
İşletme süresi 42 yıl olarak belirlenen Tünel, “yap-işlet” modeli ile inşa edildi. 30 Haziran 1871’de başlayan çalışmalar 5 Aralık 1874’te tamamlandı ve Tünel 17 Ocak 1875 tarihinde törenle hizmete açıldı.

1939’da millileştirildi
İlk yapım maliyeti 180 bin Osmanlı lirası olan Tünel tesislerinin enerjisi 150 beygir gücünde buhar makinesiyle sağlanıyordu. Devlet tarafından 1 Mart 1939’da 175 bin Türk lirasına satın alınarak millileştirilen Tünel, İETT’ye devredildi. İkinci Dünya Savaşı’nda bazı malzemeleri satın alınamadığı için 3,5 ay yolcularından ayrı kalan Tünel, Fransız Electro Enterprise tarafından 33 milyon lira sarfla tamamıyla yenilenerek şimdiki halini aldı.
350 beygir gücündeki elektrikli sistemiyle 573 metrelik mesafeyi 90 saniyede aşan Tünel, 16 metre boyundaki iki vagonuyla bir seferde 170 kişi taşıyor.

TÜNEL TARİHİNDEN TEBESSÜM
Sülün Osman ‘Hacca gönderiyorum’ diye dolandırmıştı
Tünel’in açılışının 135. yıldönümü dolayısıyla hazırlanan broşürde, Tünel hikâyesine de yer veriliyor:
“Tünel geçmişte sadece İstanbullular için değil taşralılar için de ilgi odağı olur. Geçmişte İstanbul’a gelen taşralıları Galata Köprüsü’nü satarak dolandıran Sülün Osman, 20 hacı adayını ‘Sizi trenle hacca gönderiyorum’ diyerek kandırır, Karaköy‘den Tünel’e bindirdikten sonra kayıplara karışır. Hacı adayları Beyoğlu İstasyonu’nda kendilerini inmeleri konusunda uyaran görevlilere direnir, ancak istasyonlar arasında beş kez gidip geldikten sonra kandırıldıklarını anlayarak ikna olurlar.”