Verilemeyen inatçı kilolar

Dilara Koçak

Mezura Kliniği diyetisyen Gamze Şanlı geçen ay internet sayfamız için “Yapışmış inatçı kilolar” isimli bir makale hazırladı. Bu konu çok ilgi gördüğü için sizinle de paylaşmak istedim. Kilolar üzerinize yapışmış gibi mi? Ne yaparsanız bir türlü kilo kaybedemiyor musunuz? İşte bazı bireyler için kilo vermenin daha zor olmasının nedenleri...

Fazla olan birkaç kiloyu verebilmek için, diğer kişilere göre daha çok zorlandığınızı, daha çok emek harcadığınızı hissettiniz mi? Bu konu üzerine yapılan birçok araştırma, genetik ve fizyolojik farklılıklar sebebiyle daha şanslı olan bir azınlık grubunun varlığını kanıtlıyor. Ki bu kişiler için kilo vermek oldukça kolay olmasına rağmen, kilo almak da bir o kadar zor.

Kilo vermekte zorlanan en büyük grubu kadınlar oluşturmakta. Erkekler bu konuda daha şanslı. Bundan 100 yıl kadar önce, kadınların yağ miktarının fazla olması tercih ediliyor, bu durumun kıtlık ve hastalık sırasında işe yarayacağı, hamilelik ve emzirme sırasında bebeğini iyi besleyebilmek için gerekli olduğu düşünülüyordu. Ancak günümüzde yapılan birçok araştırma, kiloya odaklanmak yerine sağlıklı yağ oranına ulaşmanın daha doğru olduğunu ortaya koyuyor.

Egzersizin günlük hayatın parçası olduğu ve kalorili yemeklerin sık tüketilmediği ortamlarda, bireylerin kilo alma eğilimini belirleyen genetik farklılıklar daha az fark edilmektedir. Bireylerin, fazla kilolu veya obez olma durumunu, genetik ve çevresel faktörler etkiler. Bu durumda “obezojenik” (şişmanlığa neden olan ve şişmanlatan) çevre oluşur. Bu çevre insanları harcadıklarından daha fazla kalori yiyip içmeye iter ve obez olmalarına neden olur.

Bu süreç, kısa mesafe koşu değil maratondur
Bir türlü kilo veremiyorsanız ve aşağıdaki sebeplerin birkaç tanesi sizde bulunuyorsa, cesaretinizi kaybetmeyin. Aslında, önemli olan dengeli beslenmeyi öğrenmektir. Genlerimizi değiştiremeyiz fakat çevresel faktörleri değiştirme şansımız var. İşe yeme şeklimizi ve fiziksel aktivitemizi kontrol altına alarak başlayabiliriz.
Günümüzde bazı bireylerin sağlıklı olmaya ve ölçülü beslenmeye odaklanmak yerine (biraz da dar jeanlere girmek uğruna) kilo vermeye odaklanması üzücüdür. Aslında her birey farklı vücut yapısı ve ölçüsüne sahiptir.
Önemli olan, gerektiğinde profesyonel yardım da alarak, bireye özel ölçülerin tespit edilmesi ve kişinin bu ölçüleri korumak için bakış açısını ve alışkanlıklarını değiştirerek yeni bir yaşam tarzı oluşturmasıdır. Özetle, bu kısa bir mesafe koşusu değil, maratondur

Kilo vermekte neden zorlanırız?
Metabolizma hızı: Eğer düşük metabolik hızına sahipseniz, aynı vücut ölçülerinizde ancak metabolik hızı daha yüksek olan birine göre vücudunuz daha az kalori harcar. Bu farklılıklar nedeniyle kilo vermekte biraz zorlanmanız ve daha fazla çaba sarf etmeniz de normaldir.

Cinsiyet farkı: İşte, erkeklerin kadınlara oranla daha kolay kilo vermesinin birkaç nedeni:
Erkeklerin kas kütleleri kadınlara oranla fazla; kadınların vücutlarında bulunan yağ yüzdeleri ise erkeklere oranla daha yüksektir. Kas dokusunun fazlalığı, daha fazla kalori yakımını sağlar. Böylece erkekler daha kolay kilo verir...

Ayrıca, yağlar kadınlarda genellikle kalça, bacak; erkeklerde ise karın bölgesinde daha fazla birikir. Karın bölgesinde bulunan ekstra yağları vermek; bacak ve kalça bölgesinde bulunan yağları vermekten daha kolaydır ve erkekler kadınlarla aynı egzersizi yapmalarına rağmen daha fazla kalori yakarlar. Örneğin; koşu bandında 1 saat koşan bir kadın 350-400 kalori yakarken, erkek 500-600 kalori yakar. Bu size adaletsiz bir durum gibi geldiyse, şunu da ekleyim; erkeklerin, açlıklarını bastırmakta kadınlara göre daha başarılı olduğu kanıtlanmıştır. 23 sağlıklı, obez olmayan birey 17 saat aç bırakılmış ve araştırmacılar açlığa karşı verilen beyinsel tepkileri ölçmüştür. Uygulanan bu tekniğin (aç bırakma) yemek için duyulan arzuyu sadece erkeklerde önemli ölçüde azalttığını bulmuşlardır. Erkeklerde sonradan beyin taramaları yapılmış ve yemekle ilgili bölgelerin daha az aktive olduğu görülmüştür.

Annenin hamilelikte çok yağlı beslenmesi:Yapılan çalışmaların sonuçlarına göre; anne adayı obez ya da zayıf olsun her iki durumda da sağlıklı ve dengeli bir diyet takip etmesi, fetusun ileri dönemdeki kilosunu etkiler.

Çocukluk dönemİnde ölçüsüz beslenme:
Yediklerimiz gelecekte ne olacağımızı belirler. Yapılan çalışmalarda gençlik döneminde yüksek proteinli diyet tüketen grupla yüksek lifli diyet tüketen grup yetişkinlik dönemlerinde karşılaştırıldığında; 1. grubun daha kilolu ve yağ oranlarının daha yüksek olduğu görülmüştür.
Açlık ve stresle başa çıkmada farklılık: Kişilerin açlık ve stresle başa çıkma deneyimleri, fazla kilolu olan ve olmayanlar arasında değişiklik gösterir.Mide, beyin ve yağ hücreleri tarafından üretilen birçok hormon ve peptidlerdeki (açlık ve tokluğu düzenleyen) bireysel genetik farklılıklar, obeziteye yatkınlık ve kilo vermede zorlukta, büyük rol oynayabilir. Araştırmacılar bu konuda neyin rol oynadığı ve bir kişinin ne ve ne kadar yediğinin hormonların nasıl etkilediğini anlayabilmek için çalışmalarını devam ettiriyor.

Egzersiz ALIŞKANLIĞI: Bu durum genler nedeniy-le de olabilir. Yapılan çalışmalarda gönüllü olarak egzersiz yapma eğiliminin yüzde 25 ile yüzde 50 arasında genetik kontrole bağlı olduğu bulunmuştur. “Egzersiz genleri”nin üzerine yapılan araştırmalar artarak devam etmektedir.