Anketler sınıfta kaldı

Türkiye'yi 2000'li yıllara taşıyacak Meclis'i belirleyecek 18 Nisan seçimleri öncesi basında yeralan tahminler gerçek sonuçlarla örtüşmedi. DSP'nin birinciliği doğru çıkmasını rağmen, ANAP ve DYP'nin çöküşü, FP'nin düşüşü ve en önemlisi MHP sürprizi anket sonuçlarına giremedi

Ahmet Tulgar


MHP'nin öngörülemeyen patlaması ve ANAP'daki oy kaybı, 18 Nisan seçimleri öncesinde gazetelerde yayınlanan tahminlerin gerçek sonuçlarla örtüşmemesine yol açtı.
Seçimler öncesinde ilk anket Yeni Yüzyıl gazetesinde ilginç bir yöntemle verildi. Seçim yasaklarına uymak için gazete bir Amerikan kuruluşunun yaptırdığı bir anketi İngilizce olarak yayınladı. Bu ankete göre sıralama şöyleydi: DSP, FP, ANAP, DYP. CHP ve MHP ise barajı geçemiyordu.
Seçimlere dokuz gün kala bir seçim tahmini de Radikal gazetesinden geldi. "İşte seçim tahminimiz" başlıklı 9 Nisan tarihli manşette, seçimin galiplerinin FP ve DSP olacağı, FP'nin 1995'de RP'nin aldığı oyları koruyup birinci parti olacağı söyleniyordu. Radikal'e göre ANAP ve DYP kan kaybederken, CHP'nin baraj sorunu yoktu.

Partilerin sıralaması

Bir sonraki anket 13 Nisan'da Yeni Şafak'tan geldi. Buna göre partilerin sıralaması şöyle olacaktı: FP, DSP, DYP, ANAP, MHP, CHP.
14 Nisan'da ise Hürriyet gazetesinde Ertuğrul Özkök, Verso, Strateji, Mülkiyeliler Birliği ve Yönelim'in anketlerinin ortak değerlerini verdi. Dört ankette de birinci parti olarak DSP görünüyordu. Üçünde FP ikinci partiyken, birinde ANAP ikinci partiydi. Dört araştırmanın üçünde DYP dördüncü parti durumundayken, birinde MHP dördüncü parti olarak görünüyordu. Dört araştırmanın da ortak sonucuna göre CHP barajı geçiyordu.
15 Nisan'da Hürriyet, Türk basınının bazı isimlerinin, seçimlere üç gün kala yaptıkları tahminleri verdi. Özetle, DSP ilk sıradaydı. FP'yi ilk sıraya koyanlar da olmakla birlikte, çoğunluk bu partinin ikinci sırada kalacağı inancındaydı.
15 Nisan'da Sabah'ın verdiği tahminde de DSP birinciydi, FP ve ANAP onu izliyordu, DYP, CHP, MHP'yse parlamentoya giriyordu.
Yeni Yüzyıl, aynı gün Verso Başkanı Erhan Göksel'in bir açıklamasını yayınladı. Buna göre seçimler DSP ile FP arasında geçecekti.
16 Nisan'da Sabah'ın manşeti DSP'nin birinci parti olacağı, ANAP ve Fazilet'inse çok yakın oranlarda DSP'yi izlediği yolundaydı.

Bankacılar ne dedi?

16 Nisan'da Yeni Yüzyıl bankacıların anketini yayınladı. Sonuçlar şöyleydi: DSP: Yüzde 22.5, FP: Yüzde 21.5, ANAP: Yüzde 17, DYP: Yüzde 15.5, MHP: Yüzde 10.75, CHP: Yüzde 10.5, HADEP: Yüzde 3, DTP: Yüzde 2.5
Aynı gün, Yeni Şafak'ın manşeti de seçim anketi sonuçlarıydı. Buna göre; FP: Yüzde 24 (170 milletvekili), DSP: Yüzde 19 (106 milletvekili), DYP: Yüzde 17 (120 milletvekili), ANAP: Yüzde 15 (97 milletvekili), MHP: Yüzde 11 (49 milletvekili), CHP: Yüzde 9'luk sonuçlar elde edecekti.
Seçimlere kısa bir süre kala köşesinde sık sık anket ve tahminler yayınlayan İsmet Berkan'ın 16 Nisan tarihinde verdiği oy oranları şöyleydi: DSP: Yüzde 20.3, FP: Yüzde 19.3, ANAP: Yüzde 16.7, DYP: Yüzde 13.7, MHP: Yüzde: 10.4, CHP: Yüzde 10.1.
17 Nisan'da Posta'nın manşetinde şöyle deniyordu:
"Ecevit rüzgarı tüm yurdu etkisi altına aldı. DSP'nin seçimden birinci parti olarak çıkmasına kesin gözüyle bakılıyor. İkincilik için ANAP ve FP çekişiyor."
17 Nisan'da İsmet Berkan Radikal'de bu kez şunları yazdı: "DSP ve FP yüzde 19 - 21, ANAP yüzde 14 - 17, DYP yüzde 13 - 15. Karasızların azalması CHP'nin lehine, MHP'nin aleyhine işliyor, MHP yüzde 10'unun biraz üzerinde, CHP'de yüzde 10'un üzerinde."
Aynı gün Akit de tahminlerini yayınladı: FP: Yüzde 25, DYP: Yüzde 19, DSP: Yüzde 18, ANAP: Yüzde 13, CHP: Yüzde 10.

Dünkü manşetler

Resmi olmayan seçim sonuçları belirginleşirken, seçim tahminlerindeki yanılma, bu tahminlerde en fazla ısrar eden gazetelerin dünkü manşetlerine de yansıdı.
Akit gazetesi şöyle diyordu:
"Millet, siyasi yelpazeyi hallaç pamuğuna çevirdi. Baştan sona sürpriz."
"Hizmet Zamanı" manşetiyle çıkan Milli gazeteyse FP'nin beklenmedik ve henüz itiraf etmediği başarısızlığını gerekçelendiriyordu: "FP antidemokratik güçlerin bütün baskılarına rağmen seçimlerin galibi. MHP beklenmedik sürpriz yaptı. ANAP, DYP ve CHP şokta."
Yeni Şafak da manşetinde DSP'nin başarısını gerekçelendiriyordu:
"Apo ve medya rüzgarını arkasına alan DSP birinci parti. Genelde Ecevit, yerelde Fazilet."
Milliyet gazetesine yönelik iftirasının Çiller'e oy kazandırdığını ve DYP'nin seçimlerden birinci parti çıkacağını iddia eden Öncü gazetesiyse dünkü nüshasında millet iradesinden söz ediyordu. Öncü'nün küfürbaz yazarlarıysa kendi kendilerine yaptıkları kavgaların ardından barış yapmayı öneriyorlardı.

Tarhan Erdem, gecenin yıldızıydı

Doğan Şirketler Grubu'nda üst düzey yönetici olarak çalışan Radikal Gazetesi yazarı Tarhan Erdem, yine seçimlerle ilgili en doğru tahminleri yaparak sandıkların açıldığı gecenin yıldızı oldu.
Radikal'deki köşesinde dün "Bu yazıyı sandıklar kapanırken yazıyorum. Gazete yayınlandığı saatlerde, MHP'nin oylarını beklenmeyen ölçüde artırdığının anlaşılmış olacağını sanıyorum" cümleleriyle başlayan Erdem, NTV'deki tahminleriyle de herkesi şaşırttı.
1954'den beri seçim tahminleri üzerine çalışan, anket ve bilgisayarlardan çok sezgileriyle hareket ettiği belirtilen Erdem, 1977 seçimlerinde ilk sonuçlar üzerinden herkesin CHP için 226'yla mutlak çoğunluk beklediği gece, CHP'nin 211 sandalyede kalacağını tahmin etti.