Artık mikroskopla sperm avlanıyor!

Türkiyede her 7 çiftten birinin çocuk sahibi olamadığını belirten uzmanlar, korunmadığı halde bir yıl içinde çiftler arasında görülen kısırlık oranının yüzde 15 olduğunu ifade ediyor. Bunun yüzde 40ı kadından, yüzde 40ı da erkekten kaynaklanıyor. Son yıllarda erkek kısırlığının teşhis ve tedavisinde kaydedilen ilerlemelerle, kısırlığın bilinmeyen ve tedavi edilemeyen nedenlerinin azaldığını anlatan İstanbul Tıp Fakültesi Androloji Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Ateş Kadıoğlu, konuyla ilgili sorularımızı yanıtladı... Teknoloji çok ilerledi Bu alanda pek çok ilerleme söz konusu. Artık testiste sperm çıkıp çıkmayacağı ortaya konulabiliyor. Genetik olarak erkek 46 XY kadın ise 46 XX tarzındadır. Y kromozomu uzun kolundaki bazı bölgeler, sperm yapımıyla ilişkilidir. Burada sperm yapımıyla ilgili olarak AZFa, AZFb ve AZFc olmak üzere başlıca üç bölge bulunmaktadır. Erkek kısırlığında sperm sayısı azlığında (mililitrede 5 milyondan az olan erkeklerde) Y kromozomu uzun kolundaki silinme oranı yüzde 15 civarında iken menide hiç sperm çıkmayan grupta yüzde 20 civarındadır. Menisinde sperm çıkmayan hastalarda Y kromozomu uzun kolundaki silinmelere bakılarak testiste sperm çıkıp çıkmayacağı öngörülebiliyor. Son gelişmeler erkek kısırlığının teşhis ve tedavisinde nasıl bir kolaylık getirdi? 20 kat büyütüyor Tedavide testisten sperm elde etme sırasında mikroskop kullanılması. Menisinde sperm çıkmayan ve tüp bebek adayı olan hastalarda testisten sperm arayıp bulmak söz konusudur. Bu işlem, daha önce çıplak gözle yapılırken son yıllarda mikroskop altında, 20 - 25 kat büyüterek gerçekleştirilmektedir. Bu yöntemde testisten alınan doku daha azdır ve testisin damarlarına daha az zarar verilir. Tedavide kaydedilen en önemli gelişme nedir? Çıplak gözle testisten sperm bulunamayan grupta bile yüzde 25 oranında sperm bulma olanağı vermesi. Bu yöntemle elde edilen testis dokusu embriyolog tarafından özel bir şekilde incelenerek titizlikle sperm aranır. Sperm üretimi az olan grupta (hipospermatogenez) yüzde 75, sperm üretiminin duraksadığı grupta (matürasyon arresti) yüzde 50 ve biyopside testiste germ hücrelerinin saptanamadığı grupta (yalnızca sertoli hücresi sendromu) yüzde 25 - 30 oranında sperm elde etme şansı vardır. Yöntemin getirdiği üstünlük, avantaj nedir? İşlem nasıl yapılıyor? Bu yöntem ülkemizde yeni uygulanmaya başlanacak. İşlem, şu durumlarda kullanılabilir: 1. Üremeye yardımcı tekniğin uygulanacağı gün, erkeğin seyahat edecekse ya da başka sebeplerden dolayı sperm veremeyecekse, 2. Sperm sayısı az olan kişilerde sperm bulamama ihtimaline karşı,3. Menide spermin kaybolmasına yol açan vazektomi (doğum kontrolü için erkeğe uygulanan sperm kanallarını bağlama ameliyatı) öncesinde,4. Üreme sistemiyle ilgili herhangi bir ameliyattan sonra meniden sperm kaybolma ihtimaline karşı,5. Meni yollarının tıkanıklığı durumunda uygulanan by - pass ameliyatları sırasında sperm dondurulabilir. Hangi durumlarda sperm dondurulabilir? Testis tümörü, lenfoma, lösemi gibi kanserlerde kemoterapi ve radyoterapi sonrasında menide sperm kaybolabileceğinden tedavi öncesi sperm dondurulabilir. Selim bazı hastalıklarda (otoimmun hastalıklar, ülseratif kolit, kalp nakli, böbrek hastalıkları) immunsupresif ve sitotoksik tedavinin çeşitli etkisiyle menide sperm kaybolabilir. Uygulanacak immunsupresif ve sitotoksik tedavinin öncesi sperm dondurulabilir. Başka hangi durumlar sperm kaybına yol açar? 2-3 günlük cinsel perhizi takiben meni alınır ve bir takım maddelerle muamele edilip -80¯ derecede 15 dakika bekletildikten sonra -190¯ dereceye kadar soğutularak dondurulur. Sonra dondurulan tüplerden birisi çözülüp sperm canlılığı test edilir. Dondurma işlemi nasıl yapılır? Varikosel (testisin etrafındaki damarların, bacaktaki varise benzer şekilde genişlemesi)İnmemiş testis: Tek taraflı inmemiş testiste hastaların üçte birinde, iki taraflı inmemiş testiste hastaların yarısında sperm kalitesinde azalmaya rastlanır.Hormonal nedenler: Hormon (FSH, LH) üretiminin düşük olduğu grup tüm hastaların yüzde 2sini oluşturur.İnfeksiyöz nedenler: Prostatit, epididimit ve orşit gibi yaklaşık yüzde 6 oranında görülen enfeksiyona bağlı nedenler, sperm hareketlerini negatif etkilemekle beraber üreme yollarında tıkanıklığa yol açar.Genetik nedenler: Genetik kodu değiştiren nedenler kısırlığa neden olabilir.İlaçlar ve çevresel faktörler: Alkol kullanımı, hem sperm kalitesini bozar hem de sperm üretimini etkiler. Sigara içen erkeklerin menisinde de kadmiyum ve serbest oksijen radikallerinin seviyesi yüksek bulunmuştur. Ayrıca sigara sperm DNAsını bozar. Tansiyon ilaçları ve simetidin gibi ülser tedavisinde kullanılan ilaçların, ayrıca vücut geliştirme amacıyla kullanılan testosteronun da (anabolik steroidler) negatif etkisi vardır. Ülser ilacı bile spermi bozabilir İnmemiş testis sorunu olan çocukları zamanında tedavi ettirin,Sauna, hamam gibi sıcak ortamlardan uzak durun,Sigarayı hemen bırakın,Fazla kilolardan kurtulun,Hormonlu gıdalardan kaçının,Tansiyon, mide ilaçları ve steroidlerden uzak durun, Alkol tüketimini en aza indirin,Aşırı egzersiz yapmayın. Hamama girmeyin!..