Böbrek sağlığını koruyan 10 öneri

1. Tuz tüketimini kısıtlayın

Tuz en önemli ve en yaygın kullanılan böbrek zehiridir. Fazla tuz tüketiminin bilinen en önemli sonucu hipertansiyondur. Hipertansiyon, kronik böbrek hastalığının en sık nedenlerinden birisidir. Son dönemde yapılan bilimsel çalışmalarda, tansiyonu normal olan kişilerde dahi tuzun böbrekte inflamasyonu arttırdığı ve böbreklere zarar verebildiği gösterilmiştir.

Bu yüzden hipertansiyonu olmasa dahi insanlarımızın fazla tuzdan mutlaka kaçınması gereklidir. Tavsiye edilen maksimum tuz tüketimi miktarı günlük 5 gramdır. Fakat ülkemizde maalesef 10 gram/gün üzerinde bir tüketim olduğu biliniyor.

Ekmekteki tuz oranının azaltılması uygun oldu. Ancak hala sofradan tuzu eksik etmemek, yemeklerin tadına bakmadan tuz atmak, kuruyemişlerin tuzlu olanını tercih etmek alışkanlıklar arasında yer alıyor. İşlenmiş gıdalar ve fast food tarzı ürünlerin tuz miktarı yüksektir. Bu nedenle ev yemekleri tercih edilmelidir.  

2. Bilinçsiz ilaç kullanmayın

Çok yaygın olarak kullanılan bazı ağrı kesici ve antibiyotikler böbreklerde bozulmaya neden olabilirler. Özellikle ileri yaş, diyabetik ve böbrek hastalığı bulunan kişiler bu durumdan daha çok etkilenirler. Bu açıdan yukarıdaki risk faktörlerini taşıyan kişilerin parasetamol içeren ağrı kesicileri kullanmaları daha uygundur.

Fakat bilinmelidir ki parasetamol bile uzun dönem sık kullanıldığında böbrek hastalığına neden olabilir. Bunun yanında tek doz ağrı kesiciye bağlı ani böbrek yetersizliğine giren vakalar da vardır. Bu nedenle her ağrıda, her sorunda ağrı kesiciye sarılmamak gerekir. Antibiyotikler de bazen böbreklere zarar verebilir. Yaşlı ve böbrek sorunu olan kişilerde böbrek fonksiyonları göz önüne alınarak antibiyotikler kullanılmalıdır. Özetle, doktor önerisi ve kontrolü olmadan kesinlikle ilaç kullanılmamalıdır. 

3. Bilinçsiz bitkisel ürün kullanmayın

Genelde toplumda bitkisel ürünlerin doğal olduğu ve zararlı olmadığı algısı yaygındır. Fakat bilinçsiz bitkisel ürün kullanımı, böbreklerde toksik ve allerjik etkilerle bozulmaya yol açabilirler. Aynı şekilde doğadan toplanan mantarlara bağlı olarak ölümcül karaciğer ve böbrek sorunları oluşabilir. Bu sebeple bitkisel ürünlerin kullanımında, bu işte tecrübeli ve uzmanlaşmış doktor önerisi mutlaka gereklidir. 

4. Prostat büyümesi böbreği vuruyor

Prostatın iyi huylu büyümesi, prostat kanseri veya mesane sorunları böbrekleri olumsuz anlamda etkilemektedir. Bu tür rahatsızlıklarda idrarın tam olarak boşaltılamaması böbrek fonksiyonların bozulmasına zemin hazırlamaktadır. Uzun zamandır prostat sorunu yaşayan hastaların böbrek fonksiyonlarını da kontrol ettirmesi gerekmektedir.

İdrar sondası takılması, ilaç veya gerekli durumlarda cerrahi müdahaleler tedavide kullanılan yöntemlerin başında gelmektedir. İleri yaş erkek hastaların mutlaka senelik prostat muayenesi yaptırması gerekmektedir.  

5. Taşlara dikkat

Kronik böbrek hastalığının en önemli nedenlerinden birisi  böbrek taşlarıdır. Birçok böbrek taşı şiddetli ağrıya neden olmakla birlikte hiçbir belirti vermeden gelişebilen böbrek taşları da bulunmaktadır. Böbrek taşlarının kanalları tıkaması böbrek fonksiyonlarını olumsuz etkilemektedir.

Aktif böbrek taşı şikayeti olmasa bile bu hasta grubu belirli aralıklarla mutlaka Nefroloji ve Üroloji bölümlerinden takip edilmeli, böbrek fonksiyonları izlem altında tutulmalıdır. Sitratlı gıdaların bol tüketilmesi (limon gibi) ve bol su içilmesi taş oluşumunu yavaşlatır ve engelleyebilir.  

6. Kilo kontrolü şart

Obezite, hipertansiyon ve diyabet için büyük bir risk faktörü olduğu kadar böbrekler için de olumsuz bir durum. Obezite hastası bireylerde böbrekler, artan vücut kitlesi nedeniyle normalden daha fazla çalışır.

Böbrek iş yükündeki artış, böbrekte hasara ve uzun vadede son dönem böbrek hastalığının gelişmesine neden olabilir. Bu durumda fazla kilosu olan kişilerin ideal kilosuna dönmesi için beslenme düzenine, egzersizine dikkat etmelidir. Tek başına olmuyorsa mutlaka uzman kişilerden yardım alınmalıdır.

7. Sigara içmeyin

Sigara tüm vücudun düşmanı olduğu gibi böbreklerin de düşmanı. Sigara damar duvarının fonksiyonlarını bozar, kan basıncını artırır. Buna bağlı olarak da böbrek damarlarındaki direnci artırıp böbrek fonksiyonlarını bozar. Sigara, böbrek hastalarında,  böbrek hastalığının daha hızlı ilerlemesine neden olur.  Ayrıca böbrek, idrar yolları ve mesane kanserinin en önemli nedeni sigaradır. Bu nedenle sigara içilmemelidir.

8. Suyun gücüne inanın

Yeterli su tüketimi böbrek sağlığı için önemlidir. Yaşam şeklini düzenlerken su tüketiminin yanında egzersiz de ön plana çıkartılmalıdır. Susuzluk gidermek için gazlı içecekler yerine su içmek en doğusudur. Çocukların günde sekiz bardak (1,5 litre), yetişkinlerin ise günde 2- 2.5 litre su içmesi gerekir.

Eğer suyu normal içme alışkanlığı yoksa, içine limon, nane, meyve dilimleri eklenerek de içimi kolaylaştırılabilir. Fakat aşırı su içmenin de böbreğe bir faydası olmadığını ve kan mineral dengesini (özellikle sodyum) bozabildiğini belirtmek gerekir.  

9. Rutin doktor kontrollerine gidin

Böbrek hastalıkları çok sessiz ilerleyebilir ve son evreye gelene kadar hiçbir belirti vermeyebilir. Belirtiler ortaya çıktığında ise çoğunlukla hastalık geri dönüşü olmayan evreye girmiştir. Bundan dolayı rutin doktor kontrolleri önem arz eder. Birçok böbrek hastalığının erken evrede teşhis edilebilirse tedavisi bulunmaktadır. Özellikle diyabet ve hipertansiyonu olan ve ailesinde böbrek rahatsızlığı bulunan kişiler böbrek sağlığı açısından kontrol edilmelidir.

Rutin kontrollerdeki sık rastlanan bir eksiklik ise sadece kan tahlilinin yapılması ama idrar tahlilinin yapılmamasıdır. Kanda böbrek fonksiyon testleriniz normal olabilir ama yine de ciddi böbrek hastası olabilirsiniz. İdrar tahlili yapılmadan böbreklerin sağlıklı olduğundan bahsetmek mümkün değildir. 

10. İdrarınızı kontrol edin

İdrarı kontrol etmek böbrek hastalıklarının erken yakalanması açısından önemli olabilir. Örneğin idrarda köpük olması protein kaçağına, kırmızı renkli idrar kanamaya işaret edebilir. Koyu renkli idrar genellikle az su içtiğinizi gösterir fakat çok koyu ise tetkik gerektirir. Yetişkinlerde kötü kokulu idrar genellikle idrar yolu infeksiyonları ile ilişkilidir, çocuklarda ise metabolik hastalıkların bir belirtisi olabilir.