Gaz sıkışması sorununa iyi gelecek 9 öneri
23.03.2021 - 13:35 | Son Güncellenme:
Gaz sıkışması nedeniyle ortaya çıkan şişkinlik, karın bölgesinde gözle görülür büyüme ve ağrıya neden olduğu için yaşam konforunu ciddi oranda düşürüyor. Gaz sıkışması, karın ağrısına ve midede dolgunluk hissine yol açıyor. Birçok nedene bağlı olarak ortaya çıkan gaz sıkışmasının kaynağının araştırılması önem taşıyor. Ciddi bir hastalığa işaret etmeyen gaz sıkışması problemi pratik tedbirlerle ortadan kaldırılabiliyor. Gastroenteroloji Bölümü’nden Doç. Dr. Mustafa Kaplan, gaz sıkışması sorunu ve tedavi yöntemleri hakkında bilgi verdi.
Yemek düzeni ve bazı besinlerle ilişkili olabilir
Sindirim sisteminin işleyişinden kaynaklanan gaz, doğal bir olaydır. Vücutta sıkışan gaz, anüs ve ağızdan atılır. Oluşan gazın vücut dışına atılamaması sonucunda ise sıkışma ve şişkinlik ortaya çıkar.
Yemek yedikten sonra ortaya çıkan aşırı gaz üretimi ya da sindirim sistemi kaslarının hareketindeki bozukluk, karında şişkinliğe yol açar. Yemek düzeni veya besinlere bağlı olarak ortaya çıkan bu durum ayrıca bazı hastalıkların habercisi de olabilmektedir.
Beslenme alışkanlıklarınızı düzenleyerek kendinizi gözlemleyin
Yemek yerken yutulan hava, bazen karında şişkinlik hissine neden olur. Genellikle yemeklerden sonra geğirme bu durumun bir sonucudur. Ayrıca gazlı ve fermente içecekler de (asitli içecekler, maden suyu gibi) fazladan hava yutulmasına neden olduğu için gaz sıkışmasına yol açar.
Besinlerin bağırsaklarda işlenme sürecinde gaz ortaya çıkmakta ve sıkışabilmektedir. Bazı yüksek lifli yiyecekler insanların büyük miktarlarda gaz üretmesine neden olabilir. Başlıca fasulye ile mercimek gibi baklagiller ve bazı tam tahıllar bu duruma yol açabilir. Yağlı yiyecekler sindirimi ve midenin boşalmasını yavaşlatabilir.
Bunun tokluk için faydaları olabilir (ve muhtemelen kilo vermeye yardımcı olabilir) ancak şişkinlik eğilimi olan insanlar için bir sorun olabilir. Yardımcı olup olmadığını görmek için daha az fasulye ve yağlı yiyecekler yenmelidir.
Gaz sıkışmasına yol açan gıdalar
Barbunya, kuru fasulye ve nohut gibi baklagiller, sarımsak ve soğan, brokoli ve lahana gibi yeşil sebzeler, süt ve süt ürünlerinden peynir ile yoğurt, bazı meyveler (portakal, kayısı gibi) ile yüksek oranda lif içeren tam tahıllı besinler.
Bu sorunlara dikkat!
Asitli mide salgısının yemek borusuna geri kaçmasıyla ortaya çıkan reflü de gaz sıkışmasına neden olan başka bir nedendir. Halk arasında mide ekşimesi olarak bilinen reflü hastalığı, asitli mide özsuyunun yemek borusuna geri kaçmasıyla ortaya çıkmaktadır. Yemeğin ağza gelme hissiyle beraber gaz sıkışması hali reflü hastalarında çok sık görülmektedir.
İrritabl bağırsak sendromu (IBS) nedeniyle bağırsakta hareketlilik ortaya çıkmaktadır. Hastaların çoğu şişkinlik yaşar ve bunların yaklaşık % 60'ı şişkinliği en kötü belirti olarak bildirir. FODMAP adı verilen karbonhidratlar, özellikle irritabl bağırsak sendromu olan kişilerde şişkinlik ve diğer sindirim semptomlarına neden olabilir.
İrritabl bağırsak sendromu (IBS) nedeniyle bağırsakta hareketlilik ortaya çıkmaktadır. Hastaların çoğu şişkinlik yaşar ve bunların yaklaşık yüzde 60'ı şişkinliği en kötü belirti olarak bildirir. FODMAP adı verilen karbonhidratlar, özellikle irritabl bağırsak sendromu olan kişilerde şişkinlik ve diğer sindirim semptomlarına neden olabilir.
Bunun için yüksek FODMAP içeren (buğday, soğan, sarımsak, brokoli, lahana, karnabahar, enginar, fasulye, elma, armut ve karpuz) uzak durulması önerilir. Bu gruptaki hastalarda gaz sıkışması sorunu sıkça ortaya çıkmaktadır. Bağırsak hareketlerinin yavaşlaması özellikle ince bağırsakta bakterilerin artmasına neden olabilir. Bakteriler ise gaz oluşumuna yol açabilir.
Çölyak hastalığı da nedenler arasındadır. Gluten içeren besinleri tüketildiğinde bu gruptaki hastaların bağışıklık sistemi, bağırsak hücrelerine zarar verebilir. Bağırsak yapısındaki bozulma gaz sıkışmasının nedenidir. Bağırsak fıtıkları, kabızlık, kolon kanseri, peptik ülser de gaz sıkışmasının nedenleri arasındadır. Ayrıca pankreasın iltihaplandığı ‘pankreatit’ durumunda da gaz sıkışması görülebilir.
Gıda alerjileri ve enzim eksikliği ya da gıdanın içindeki maddenin sindirilememesi nedeniyle yaşanan gıda intoleransları gaz oluşumunda etkilidir. Mesela laktoz intoleransı, fruktoz intoleransı, yumurta alerjisi ve buğday alerjisi gibi. Tatlandırıcılar genellikle şekere alternatif olarak kabul edilir. Ancak yüksek miktarlarda sindirim sorunlarına neden olabilirler. Kalın bağırsağınızdaki bakteriler tatlandırıcıları sindirirken gaz da üretebilir.
Gaz sıkışması ve şişkinliğe iyi gelecek öneriler
İnsanların yaklaşık yüzde 16-30'unda düzenli olarak şişkinlik ve gaz sıkışması yaşadıkları belirlenmiştir. Gaz sıkışması ve şişkinlik konusunda bazı pratik tedbirler alınabilir. Bunlar şöyle sıralanmaktadır:
Şişkinlik ve gaz sıkışması sorunu yaşayan kişiler, genellikle mide de yiyeceklere karşı artan hassasiyete sahiptir. Bu nedenle, daha küçük ve az öğünler halinde yemek çok faydalı olabilir. Besinleri iyi çiğnemek çok önemlidir. Besinlerin küçük parçalar halinde iyice çiğnenmesi yutulan hava miktarını da azaltacaktır.
Bazı yiyecekler diğerlerinden daha fazla gaza veya şişkinliğe neden olduğunu anlamak için bir yiyecek günlüğü tutulmalıdır. Sakız çiğnemek, pipet kullanmak, konuşurken veya acele yemek de artan miktarda hava yutulmasına neden olduğu için gaz sıkışmasına neden olur.
Gaz sıkışmasına neden olan ksilitol, sorbitol ve mannitol gibi tatlandırıcılardan uzak durulmalıdır. Kabızlık, şişkinliği ve gaz sıkışmasını artırır. Artan su alımı ve fiziksel aktivite kabızlığa karşı etkili olabilir. Probiyotik takviyeleri, bağırsaktaki bakteri ortamını iyileştirdiği için gaz ve şişkinlik semptomlarını azaltmaya yardımcı olabilir.
Şişkinlik ve gaz sıkışması ayrıca sindirim sistemindeki kasların işlevinin değişmesinden de kaynaklanabilir. Kas spazmlarını azaltmaya yardımcı olabilecek ‘antispazmolitik’ adı verilen ilaçların yararlı olduğu belirlenmiştir. Nane yağı, benzer şekilde işlev gördüğüne inanılan doğal bir maddedir. Nane yağının, en azından IBS hastalarında şişkinlik ve diğer sindirim semptomlarına karşı etkili olduğu bilinmektedir.
Simetikon etken maddeli ilaçlar; şişkinlik, gaz ve gerilmeyi azaltır. Lubiproston ve linaklotide etken maddeli ilaçlar ise kabızlık sorunu yaşayan irritabl bağırsak sendromundaki şişkinliğin azalmasını sağlamaktadır.
