'Stres kırığı' nedir? Stres kırığına neler yol açar?
04.08.2020 - 13:18 | Son Güncellenme:
Uzun süre hareketsiz kalmanın ardından kontrolsüz spora başlamak stres kırığına neden olabiliyor. Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Doç. Dr. Hakan Turan Çift, hareketsizlikle birlikte kilo alımının bu durumu tetikleyebildiğini söyledi; konu hakkında bilgi verdi.
Hareketle birlikte artan ağrıyla kendini gösteren stres kırıkları, adından bağımsız olarak psikolojik nedenlerden kaynaklanmıyor. Hastanın ağrı şikayetinin dinlenince azalması da altta bir sorunun varlığı göz ardı edilmesine neden olabiliyor. Üstelik kırığın erken dönemde röntgende görülmemesinin hekime başvuruyu geciktirebiliyor.
Özellikle, uzun mesafeli yürüyüş yapanlar, koşucular ve zıplamalı spor yapanlarda ayak tarak kemiklerinde ve bacak kaval (tibia) kemiğinde sıklıkla stres kırıklarına rastlanabiliyor.
Stres kırığı, kemiğe tekrarlayıcı olan hafif orta şiddetli yüklenmeler ile oluşan çatlaklar şeklindedir. Ani yüklenmelerle orta veya yüksek enerjiyle oluşan kırıklardan farklıdır.
Genellikle sporcularda görülür. Kadınlar bu kırıktan daha çok etkilenir. Stres kırıklarında kemik uçlarında devamlılıkta bir değişiklik deplasman (kayma) genellikle olmaz.
Stres kırığı oluşumunda çevresel ve hastaya ait faktörler etkili olabiliyor. Çevresel faktörler içerisinde spor yapılan zemin, aktivite tipi ve yoğunluğu, antreman sıklığı, kullanılan ekipman hatta beslenme şekli daha rol oynuyor.
Bununla birlikte, hastanın anatomisi, yaşı, cinsiyeti, kemik kalitesi, osteoporoz olup olmadığı, ayak yapısındaki bozukluklar, alt ekstremitede dizilim kusurları ve özellikle kadınlarda hormonal bozukluklar da stres kırığının oluşumunda rol oynayabiliyor.
Stres kırıklı hastalar, herhangi bir aktivite sırasında artan kemik ağrısı şikayetiyle hekime başvuruyorlar. Hastayı rahatız eden bu ağrı istirahatle azalır. Ancak bazı durumlarda ağrıya şişlik de eşlik edebilir.
Bununla birlikte stres kırıkları erken dönemde röntgende görülmez. Bu nedenle erken tanı için MR ile görüntüleme gerekir. MR görüntülemede kemik içinde ödem ve bazen yumuşak dokuda şişlik görülebilir.
Tedavide öncelikle aktivite modifikasyonu ve kısa dönem immobilizasyon yapılır. İmmobizasyon stres kırığı derecesine göre breys veya alçı ile yapılır. Lokal soğuk uygulama da kemikteki ödemin azalmasında etkilidir. Bazen oral D vitamini ve kalsiyum takviyesi yapılır. İleri derecede kemikte ödem olan hastalara alçı tedavisi ile oral bifosfanat tedavisi de verilebilir.
Stres kırığından korunmak için kalsiyum ve D vitamini bakımından zengin yiyecekler tüketmek gerekiyor. Düzenli beslenme de son derece önem taşıyor. Ayrıca spor yaparken uygun spor ayakkabı ve ekipmana sahip olunmalı, koşularda hız, mesafe ve süre haftalık tedrici olarak artırılmalı, spora başlamadan önce ısınma egzersizleri uygun olarak yapılmalı. Spor sonrası dinlenmekle ağrılarınızda azalmıyorsa mutlaka bir ortopedi uzmanına başvurulmalı.
