Daima haklı olduğuna inanan insanlar

Değerlerinize ters düşen davranışlar sergilediğinizde, hata yaptığınızda veya yanlış bir karar aldığınızda bu durumu kabul etmek ve düzeltmek yerine; normalleştirdiğiniz, haklılığınıza inandığınız, çeşitli kanıtlar bulduğunuz ve içinizi rahatlatmak için kendinize yalanlar söylediğiniz hiç oldu mu?

Verdiğimiz kararın geri dönüşü ne kadar zor olursa o karara o kadar bağlı kalırız. Tüm bunlara rağmen işler istediğimiz gibi gitmediğinde ise suçu yükleyecek, faturayı kesecek bir günah keçisi ararız. Kendi davranışları sonucunda durumun ne kadar olumsuz ve toparlanamayacak bir hale geldiğini asla görmeyen kişi, meydana gelen olumsuz sürecin tamamen karsı tarafın eseri olduğuna inanır ve suçlamalara başlar. Herkes iş hayatında veya özel hayatında bu durumu en az bir kez deneyimlemiştir.

Romantik ilişkimizde sürekli haklı olduğumuza kendimizi inandırmak

Evlilik birliği içinde erkeğin yetişkin benlik düzeyinde iletişim kurmaması, sorumluluklarını yerine getirmemesi, gerçekleştirdiği her olumsuz davranışta haklı olduğunu iddia etmesi, inandığı haklılığını mantık dışı kanıtlarla desteklemeye çalışması kadını mutsuz eder. Sürekli hak vermekten yorulan kadın, bu şekilde davranan bir adamla evliliğin yürüyemeyeceğini anlayarak boşanmak istemesi üzerine; Erkek genellikle şunları söyler; “Bizim çok güzel bir düzenimiz vardı. Ne kadar kötü niyetli bir kadınsın evliliğimizi yıkıyorsun. Bize bunu yaptığına inanamıyorum.”

Gelinen bu süreçte erkek geçmişte yaptığı tüm olumsuz ve hatalı davranışları unuttu. Hatırladıklarına da kendi içinde mantıklı gerekçeler bularak ve gelinen nokta ile ilgili tüm yükü ve sorumluluğu kadının omuzlarına attı. Hayatının sorumluluğunu alamayan insanlarla birlikte olmak ne kadar zor değil mi?

Kadınlara zarar veren erkekleri hatırlayın… Bu erkekler birliktelik sürecinde gerçekleştirdikleri tüm kötü eylemleri haklı göstermek için kendilerine nedenler bulurlar. Zihinlerinde tasarladıkları sahte haklılıklarını kanıtlamak için sonsuz neden bulan erkeklerle tartışmaktan, izah etmekten yorulan kadınlar artık tahammül edemeyerek ayrılmak istediğinde, erkek tüm suçu yine kadına yükler.

Doğru düşünemeyen zihin yanlış yönlendirmelere devam eder. Erkek ayrılığı hak ettiğini asla düşünmez ve kendince uğradığı bu haksızlık için kadına zarar vermeyi kendine görev bilir. İnsanlar, objektif düşünmek ve mevcut durumu değerlendirmek yerine daima kendilerini haklı gösterecek noktalar bulmayı hedefler ve bu ihtiyacı karşılamak için ahlaka ve etik değerlere uymayan zararlı davranışlar gerçekleştirmekten asla kaçınmaz. İnsanlar herhangi bir durum ile ilgili kendilerinden ne kadar eminlerse hatalarını kabul etme ihtimalleri o kadar düşüktür. Hiçbir kanıt mevcut olmasa bile doğruluğuna inandığımız her hangi bir konu hakkında kanıtlar yaratabiliriz. Bir karar verdikten sonra o kararı destekleyecek çok fazla veri bulabiliriz. 

İlk taşı atanlar sırça köşkte yaşamanın eşiğinden dönenlerdir

Aynı sınıfta bulunan iki öğrenciyi düşünelim. Aynı sınav ortamında bir anda kopya çekme fırsatı oluştuğunda, öğrencilerden biri kopya çekiyor, diğeri çekmemeyi tercih ediyor. Kopya çeken öğrenci kendi içinde yaptığı davranışı normalleştirmek için; herkes kopya çekiyor, bu çok önemli bir olay değil, bunu yapmaya mecburdum derken diğer öğrenci imkanı olduğu halde kopya çekmeyerek ortalama bir not alması üzerine, kopya çekenleri haksızlık yapan, ceza alması gereken kötü niyetli insanlar olarak nitelendiriyor.

Gerçekleştirdikleri iki farklı eylemde iki farklı öğrenci de kendini haklı bulmaya devam edecektir. Çünkü sergiledikleri davranışlar inançlarının içselleşesine sebep oldu. Bu durum hayatta daima mücadele eden insanların, kendileri gibi davranmayan, mücadele etmeyen insanları neden aşağı gördüğünü kanıtlar.

Öğrencinin kopya çekmesi, sporcunun doping kullanması, bir kadının kötü giden evliliğini devam ettirmesi, satış yapan temsilcinin alıcılara yalan söyleyerek kotasına ulaşmaya çalışması… İnsan seçeneklerine dair tüm yararları ve zararları bildiği halde, yine de hatalı eylemi gerçekleştirdiğinde haklı çıkmak için elinden geleni yapacaktır. Yaptığı seçimi haklı çıkartmaya çalışacaktır.

İş hayatında ise performansları neticesinde terfi alan kişiye karşı ekip arkadaşlarının düşüncesi terfi almayı hak etmediği yönünde olabilir. Terfi alan kişinin performans rakamlarının diğer ekip üyelerinden yüksek olmasına rağmen, ekiptekilerden birinin kendi deneyiminin daha çok olduğu gerekçesiyle haklılığını onaylaması, diğer çalışanın terfi alan kişiden daha iyi bir üniversiteden mezun olduğunu belirtmesi aslında hak etmediğimiz durumlar karşısında da hak iddia ettiğimiz ve kendimizi inandırdığımız durumlara en güzel örnektir. Kıyamet ve felaket senaryoları yazanlar da, kehanetleri gerçekleşmediğinde durumu mantıklı hale getirebilmek için çeşitli açıklamalar yaparlar.

Birbirinden farklı iki düşünceye sahip olmak insanlar için oldukça yorucudur. Karşısındaki insan ona hiç zarar vermemesine rağmen yine de bu kişiye bilerek, isteyerek zarar veren insanlar var aramızda. Bu zarar verme durumu, zarar veren kişi için pişmanlığa dönüşmek yerine kendini haklı çıkartma çabasına dönüşerek, hiç suçu olmayan o kişiden daha da nefret etmesine neden oluyor.

İnsanların kendilerini haklı çıkartmak için verdikleri bu mücadele, kendisini iyi hissetmesi üzerine kurulmuştur. Zihnimizin nasıl ve ne şekilde çalıştığını anlamak, kendi kendimizi haklı çıkartma davranışlarımızı durdurabilmek için ilk adımdır.

İnsanların kendi içinde yaşadığı uyumsuzluğu fark etmesi, durdurması ve bunun yerine doğru davranışı koyarak sorunu çözmeye çalışması oldukça nadir görülen bir eylemdir. Bu sebeple yaptığınız hataları haklı çıkartmaya çalışarak yanılgı çemberinde dönüp durmak yerine; Davranışlarınızı objektif bir şekilde değerlendirin, yeri geldiğinde hatalı düşündüğünüzü, yanlış davrandığınızı kabul edin,  hatalı durumu normalleştirmeye çalışmayın. Durumu objektif bir şekilde değerlendirmeniz, kendinizle yüzleşmeniz yüklerinizden kurtulmanızı sağlayarak, beraberinde sevdiklerinizle çok daha mutlu bir hayatı size sunacaktır.

İlişki Yaşam ve Yönetici Koçu Ayşen Tek

www.instagram.com/_aysentek_/