Stresi kullanmayı bil yaşamaktan zevk al

Genelde olumsuz çağrışımlar yapan "stres" sözcüğü uzmanlarca artık bir bütün olarak ele alınıyor. Uzmanlar, stresin olumsuz olduğu kadar olumlu yönleri hatta yararları bile olduğunu vurguluyor. Kısacası stresi daha başarılı ve verimli hale dönüştürmek elimizde...
Prof. Dr. Zuhal Baltaş, "Stressiz hayat tatsız tuzsuz, yavandır. Kişiyi paslandırır. Stres kişiye heyecan verip, yeni bakış açıları kazandırır" derken sözlerini şöyle sürdürüyor: "Kişi, sağlıklı yaşamak için ‘stresi olmayan bir hayat’ dilemek yerine, stresten yararlanıp lehine değişen şartlar doğrultusunda hareket edebilmeli. Böylece stresi kontrol altına almalı. Stres, mutlaka olumsuz veya zararlı değildir. Önemli olan stresin düzeyi ve kişinin başa çıkma becerisidir." "Verimli İş Hayatının Sırrı: Stres" adlı kitabın yazarı Prof. Dr. Zuhal Baltaş, ayrıca şu noktalara vurgu yapıyor:
"Durumu değiştiremiyorsak, ele alış biçimimizi düzeltmeliyiz. Ayakta kalabilmek için bakış açımız değişmeli. Örneğin; yeni başladığınız bir işte ‘nasıl başa çıkacağım’ demek yerine ‘yeni işimde mutlaka başarılı olacağım’ demelisiniz. Burada önemli olan bakış açısı, stresi olumlu ya da olumsuz değerlendirmemizde etkili."

İşte başa çıkma formüller:
• Sevdiğiniz işi yapın: İş, pazartesiden cumaya çekilen cefa değil, yaşanan hayat olmalı. İşteki psikolojik sağlığımız, işimizi sevdiğimiz takdirde varoluyor.
• Kurban rolü oynamayın: Mazeret aramayın, başkalarını suçlayıp eleştirmeyin. Bu sorunu çözmez, stresi azaltmaz. Problemlerin çözülebilir olduğunu düşünün.
• Hayatın kontrolünü dış ödüle bırakmayın: Ödül (takdir, övgü) ya da karşılık beklemeksizin, zevk aldığınız ve yaptığınız işin parçası olmak için çalışın.
• Yeterlilik duygunuzu geliştirin: "Ben bu işi beceremeyeceğim" diye düşünmek yerine "Bununla nasıl baş edebilirim" anlayışıyla yaklaşın.
• Olumlu düşünün, olumlu konuşun: Olumsuz konuşmalar olumsuz düşüncelere, olumsuz düşünceler de strese yol açar. "Yaşam neden bu kadar adaletsiz?", "Ne yapacağım şimdi?" gibi sorular stresi artırır.
• Ve 3K... Kendine güven, kendini ada, kontrol et: Kişinin sınırlarını tanıması, kendisine güvenmesiyle mümkündür. Seçilen işe kendini adamak, kişinin stres altında ezilmesine neden olmaz. Kontrol ise hayatı yönetme becerisidir. "Yapmam lazım...", "Yapmaya zamanım yok" yerine "Yapmayı seçtim", "Zamanımı buna vereceğim" diye düşünün.

Şefinizle hiç anlaşamıyorsunuz, onunla yüz yüze geldiğinizde midenize kramplar giriyor, bütün enerjiniz azalıyor... Bu durumdan kurtulmak mümkün mü? Bunun için yapmanız gerekenler şunlar:
• Öfkelendiğiniz anlarda tartışmayın.
* Yatıştıktan sonra ona durumu anlatın, neler hissettiğinizi açıklayın, ne istediğinizi belirtin ve teşekkür edin.
• Durumu anlatırken neden kızgın olduğunuzun onlarca nedenini birden sıralamaya kalkmayın. Bu durumu çözmez.
• İfadelerinizde "benöli cümleler kullanırsanız hislerinizi daha doğru ifade edersiniz. "Sen" diliyle konuşmak karşı tarafı suçlar, savunmaya geçmesine neden olur. "Siz böyle yaptınız, üzdünüz.." vs. yerine "Ben üzüldüm, kendimi şöyle hissediyorum.." gibi.

YKM Eğitim Müdürü Oya Asal, "Stres yönetimi eğitimi"ne katılanlardan. Asal, uzun yıllar ABD’de yaşamış. Türkiye’ye 3.5 yıl önce dönen Asal’ın stres nedeni, topluma ve insan ilişkilerine adaptasyon zorluğu olmuş. 32 yıldır çalışma hayatında olan Asal, Ogem Organizasyon Geliştirme Merkezi’nin stres seminerine katıldıktan sonra hayatında nelerin değiştiğini şöyle anlattı:
"Bu eğitimde hep kulak arkası ettiğimiz basit yöntemlerle stresin üstesinden gelinebileceğini öğrendim. Stresi gözümüzde çok büyütüyormuşuz. Maalesef derin nefes almak gibi aslında doğal olarak yaptığımız şeyleri, stres anında unutuyoruz. Trafikteki tacizler, klakson sesleri, insanların kaba davranışları, benim en büyük stres nedenlerimdi. Türkiye’de kapıdan çıktıktan sonra her şey stres. Beni üzen, strese sokan şeyleri şimdi eskisi kadar ciddiye almıyorum. İşimi bir stres kaynağı olarak görmüyorum. 1 - 2 dakika rahat, derin nefes almanın büyük yararını gördüm. Şu anda tek stres kaynağım, Los Angeles’taki kızımdan ayrı olmam..."

• Stres, kişinin değişen çevreye uymasını sağlar, zaman zaman olumlu duygular uyandırır.
• Kişiye heyecan verip harekete geçirir ve yeni bakış açıları kazandırır. Farklı çözüm yolları bulunmasına imkân verir.
• Stressiz bir hayat, sıkıcı, hatta hüzünlü olabilir.

• İşine ve sosyal hayata daha aktif katılır.
• Mücadele ve değişiklikten zevk alır.
• Hayatını ve çevresindeki şartları kontrol edebildiğine inanır.
• Gelecekle ilgili umutsuzluk çekmez.
• Hoşgörülü, esnek olur.
• Yakın çevresiyle olumlu ilişkileri olur.

1- İş sırasında bir ikilemle karşılaşıp ne yapacağınızı bilemediğiniz olur mu?
a Evet, çoğunlukla durum açıklık kazanana kadar kararı ertelerim.
b Bazen kararı erteleyemem ve elimdeki bilgiyle yetinmek zorunda kalırım.
c Kararı kesinlikle erteleyemem.

2- İş sırasında bir hata yaptığınızda, nasıl bir sonuçla karşılaşırsınız?
a Genellikle hatayı düzeltebilirim.
b Bazı hatalar düzeltilemez ve zararlı sonuçları olabilir.
c Asla düzeltilemez. Sonuç ciddi ve hayati önemi olabilir.

3- Birden fazla işi aynı anda yürütmek zorunda kaldığınızda;
a Yoğun bir çabayla hepsini bitirebilirim.
b Çok gayret göstermeme rağmen, bazen tamamlayamam.
c Çoğunlukla tamamlayamam.

4- İşyerinizdeki insan ilişkileri sizce nasıl?
a Gerçek bir ekip anlayışı, güvenli, paylaşımcı ilişkiler hakim.
b Bazen yanlış anlama ve gerginlikler yaşanır, paylaşım azalır.
c Aramızda çok fazla anlaşmazlık ve gerginlik var, destek yok.

5- Yaptığınız işin hızını kontrol edebiliyor musunuz?
a Evet. Başkalarından bağımsız çalıştığım için, tamamen.
b Kısmen. Çünkü hızım ekibimdeki diğer arkadaşlarımın işini de etkiler.
c Hiçbir zaman. İşimin hızı tamamen benim dışımda belirleniyor.

6- İşinizle ilgili ihtiyaç duyduğunuz bilgilere ulaşamadığınız olur mu?
a Çoğu kez bilgi eksiktir.
b Ara sıra olur.
c Çok ender ya da hiçbir zaman eksik bilgi olmaz.

7- Yapmanız gereken işle ilgili birbiriyle çelişen bilgilerle karşılaştığınız olur mu?
a Sık sık.
b Bazen.
c Çok ender ya da hiçbir zaman

8- İş saatleri içinde, yapacak hiçbir işinizin olmadığı olur mu?
a Sık sık. Daha çok özel işlerime bakarım.
b Önemli özel işlerimi takip edebilirim.
c Çok az ya da hiçbir zaman. Her zaman yapacak çok işim var.

9- Öngörülmeyen gelişmeler nedeniyle iş planında değişiklik yapıldığı olur mu?
a Sık sık.
b Bazen.
c Çok ender ya da hiçbir zaman.

10- İşinizde karar alabiliyor musunuz? Başkalarının verdiği kararları mı uyguluyorsunuz?
a Bütün kararları başkaları verir. Bana verilen işleri yapar, bazen kendi deneyimlerimi kullanırım.
b Ana kararlar başkaları tarafından verilir ama kendi işimin ayrıntılarına ben karar veririm.
c Bazen önemli kararlar vermem ve sorumluluğunu üstlenmem gerekir, bazen de tüm kararları ben veririm.

Değerlendirme:
1, 2, 3, 4, 5. soru : a = 0 / b = 1 / c = 2
6, 7 , 8, 9, 10. soru : a = 2 / b = 1 / c = 0
20 - 14 puan: Yüksek iş stresi
13 - 7 puan: Orta iş stresi
6 - 0 puan: Düşük iş stresi

YARIN:
• Stresin sonuçları...
• Kimler strese dayanıklı, kimler değil?
• Stres bağımlılığı nedir?
• Sinsi stres nedir? Test edin
• Stresi atmanın 30 yolu
• Stresten kurtulanlar anlatıyor...