Vitaminlerin alzheimer ve demans üzerindeki etkisi

Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi Nöroloji Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Emel Köseoğlu, son yıllarda yapılan araştırmalarda vitamin B12 ve folik asit eksikliğinin homosistein denilen maddenin vücutta fazlalaşmasına yol açtığının tespit edildiğini, bu maddenin fazlalaşmasının sinir hücrelerine zarar vererek demansa (bunama) neden olduğunu bildirdi.

Prof. Dr. Köseoğlu, ”Patogenez Alzheimer Hastalığı ve Vasküler Demans” adlı, ABD’de yayımlanan iki kitapta yer alan, vitaminlerin Alzheimer hastalığı ve demans üzerindeki etkisini konu alan makalesiyle ilgili olarak bilgi verdi.

Genel olarak 65 yaş üzerindeki kişilerin yüzde 10’unda demans görüldüğünü belirten Köseoğlu, Türkiye;de yeterli çalışma olmamasına rağmen yaklaşık 250 bin demans hastası olduğunun tahmin edildiğini söyledi.

Köseoğlu, demansın en sık görülen nedeninin alzheimer hastalığı olduğunu ifade ederek, sistemik risk faktörlerine bağlı olarak beyinde gerçekleşen vasküler (damarsal) olayların da sık görülen demans nedenleri arasında yer aldığını kaydetti.

Demansın yaşam kalitesini bozarak bakıma muhtaç hale getirdiğini, ölüme neden olduğunu belirten Prof. Dr. Köseoğlu, şöyle konuştu:

”Çağımızda çevresel kirlenme, yaşam süresinin uzaması, vasküler ve metabolik hastalıkların artması gibi nedenlerle demans hastalığı önemli bir toplum sorunu haline gelmiş durumdadır. Önümüzdeki 50 yılda dünyada hasta sayısının üç kat artarak 75 milyona ulaşacağı düşünülüyor. Bu yüzden hastalığın tedavisi kadar korunma konusuna da önem vermek gerekiyor. Bu bağlamda vitaminler, vücuttaki birçok biyokimyasal olayda görevli oldukları için dikkati çekmiştir.”

Köseoğlu, birçok çalışmada vitamin eksikliğinin demansa neden olduğunun belirlendiğini ancak demans hastasının beslenme düzeninin değişip daha az vitaminli yiyecekler almış olması sonucu da vitamin eksikliği gelişmiş olabileceğini söyledi.

A, C ve E vitaminlerinin antioksidan olduğunu belirten Prof. Dr. Köseoğlu, şunları kaydetti:”Antioksidasyon sinir hücrelerinin korunması ve fonksiyonlarının düzeltilmesinde faydalı bir mekanizmadır. Bu vitaminlerin kan seviyeleri ile demans arasındaki ilişkisi pek çok çalışmada saptanmıştır. İzlem periyodu ile yapılan çalışmalar yeterli sayıda ve nitelikte değil. Fakat genellikle bu vitaminlerin tedaviden çok önlemede etkili olduğu şeklinde sonuçlar var. Bazı yayınlar bu vitaminlerin hap şeklinde takviyesinden ziyade diyetle birlikte alınmasının doğru olduğunu bildiriyor. Bu durum vitaminlerin meyve ve sebzede daha çeşitlilik göstermesi ve vitaminlerin meyve, sebzenin içindeki flavonoid gibi başka maddelerle etkileşmesine bağlanıyor.”

K vitamini eksikliği

Sinir hücresinin metabolizması ve işlev görmesi için B vitaminlerine gerek duyduğunu söyleyen Köseoğlu, ”B vitaminlerinin pek çok çeşidi var. Bunların hepsi sinir fonksiyonları için gerekli ama içlerinde vitamin B12 ve folik asit, üzerinde en çok araştırma yapılanlarıdır. Son yıllarda bu vitaminlerin eksikliğinin ayrıca homosistein denilen maddenin vücutta fazlalaşmasına yol açtığı tespit edilmiştir. Bu maddenin fazlalaşması sinir hücrelerine zarar vererek demansa sebep olmaktadır” diye konuştu.

Prof. Dr. Köseoğlu, yaşlılarda yüzde 3-60 vitamin B12 eksikliği, yüzde 30 folik asit eksikliği görüldüğünü belirterek, şunları kaydetti:

”Plasebo kontrollü çalışmaların sonuçları birbiriyle çelişkili. Bu vitaminlerin demansı önlediği ve tedavisinde işe yarayabileceğine dair ciddi çalışmalar da var. 60 yaş üzeri, homosisteini yüksek, vitamin B12’si normal 800 kişi üzerinde yapılan çalışmada, folik asit alan kişilerin plasebo alanlara göre üç yıl sonunda bilişsel fonksiyonlarının daha iyi olduğu gözlemlenmiş.”

Köseoğlu, son yıllarda K vitamini eksikliğinin de demansa sebebiyet verebileceği üzerine hipotezler oluştuğuna dikkati çekerek, ”Vitamin K eksikliği de yaşlı kişilerde sıkça görülen bir durum. Bu konuda da çalışmalar yapılması planlanıyor” dedi.

Multivitamin haplarının etkisi

Multivitamin haplarının demans ve bilişsel işlevler üzerine etkisinin de ayrı bir merak konusu olduğunu kaydeden Prof. Dr. Köseoğlu, şunları söyledi:

”Bu preperatların sağlıklı kişiler üzerine etkisiyle ilgili yapılmış iki çalışma var. Biri sağlıklı 220 yaşlı kadında yapılmış. Altı aylık multivitamin hapı kullanımı sonrası, öncesine göre bilişsel işlevlerde anlamlı bir fark görülmemiş. Bu çalışmanın izlem süresinin yetersiz olduğu düşünülüyor. Bir diğer çalışma yaşlı 910 sağlıklı kadın ve erkek üzerinde yapılmış. Bunların yarısı vitamin hapı, yarısı plasebo aldığında, multivitamin preparat kullanan bazı grupların (75 yaş üzeri ve iyi beslenemeyen gruplar) bazı testlerde bu

kullanımdan fayda gördükleri gözlendi. Az sayıda alzheimer hastası üzerinde gerçekleştirilen çalışmalarda ise multivitamin haplarının bilişsel fonksiyon, duygu durumu ve günlük fonksiyonlar açısından hastalara fayda sağladığı tespit edilmiş. Konuyla ilgili daha fazla hasta üzerinde çalışma yapılması gerekiyor.”