Bacaklardaki varisler tehlikeli midir?

Prof. Dr. Semih Barlas, varislerin ‘venöz yetmezlik’ denen hastalık sürecinin bir parçası olduğunu; mutlaka bu konuda deneyimli bir kalp damar cerrahı tarafından değerlendirilmesi gerektiğini dile getiriyor ve ekliyor; varis ihmal edilirse, bacakta pıhtı oluşumuna ve ‘pulmoner emboli’ denen ölümcül duruma zemin hazırlayabilir.

Varis hakkında

Bacak venleri (toplardamarlar) içinde yer alan ve kanın temizlenmek üzere akciğerlere doğru ilerlerken geri kaçışını engelleyen kapakçıklar işlev göremez hale gelebilirler. Bunun sonunda venler içinde, özellikle de bacak alt yarısında kan birikmeye, basınç artmaya ve damar duvarları gerilmeye başlar. Benzer biçimde, ven duvarlarındaki zayıflık da aynı sonucu doğurur. Hangi nedene bağlı olursa olsun sonuç, bacaklarda varis oluşumudur.

Aile hikayesi, yaş, cinsiyet, venlerin geçirdiği travmalar, aşırı kilo, uzun süre oturarak veya ayakta durarak sürdürülen yaşam tarzı, her türlü hormonal bozukluk veya içinde hormon bulunan bir ilacın kullanılması, varis oluşum riskini arttırır.

Cilt altında çıplak gözle görebildiğimiz varisler, zonklama, ağırlık, kramp, yanma, çekme şeklinde tanımlanabilen ağrılara yol açabilir. Tabii ki bu şiş, kabarık, kötü renkli damarlar kişide görsel bozukluğa yol açarlar. Ama bunlar gerçekten tehlikeli midir ?

Tehlike 1. Ağrı

Genelde varisler ağrıya yol açarken çoğu insan hiç ağrılarının olmadığını ve sadece görüntüden rahatsız olduklarını ifade ederler. Ağrılarının olduğunu söyleyenler eğer bacakları yükseğe kaldırma, hareket ettirme, basınçlı çorap giyme gibi basit önlemlerle bu yakınmalarını hafifletemiyorlar ise, daha ciddi bir sağlık sorunu ile karşı karşıya olduklarını düşünebilirler.

Tehlike 2. Venlerde Basınç Artışı ve Sıvı Kaçağı

Bacak venlerindeki basıncın artması, damar içinden komşu dokulara doğru sıvı kaçışına ve şişliğe (ödem) yol açar. Bu şişlik, ayak bileği veya diz altında ‘çorap lastiği izi’ şeklinde ilk belirtiyi verir. Eğer bu sıvının miktarı aşırı boyutlara ulaşırsa ciltteki gözeneklerden dışarıya sızıntı olmaya başlar. Önce parlak ve gergin bir cilt rengi oluşur. Tablo devam ettikçe, kırmızı bir görüntü ve en sonunda da sert ve koyu bir cilt rengi karşımıza çıkar.

Tehlike 3. Yara

Deri, kronik ödemle değişikliğe uğrarken, kendini yenileme/iyileştirme özelliğini de yitirmeye başlar. Basit bir kaşıma gibi küçük travmalar dahi bacakta yara (ülser)’lara yol açabilir.

Tehlike 4. Bakteri Enfeksiyonu

Ödemli cilt, kendisine gerekli olan besleyici maddeleri yeterince alamadığı için yaraların iyileşmesi çok uzun süre alabilir. Aynı zamanda enfeksiyon riski de artar.
Deri üzerinde bakteriler, normal koşullarda da bulunurlar. Ama cilt bütünlüğünün bozulması ile birlikte bu bakteriler vücuda girme şansına kavuşurlar. Sonuçta, iyileşmesi bozulmuş, yara açılmış bir ortama enfeksiyon da eklenmiş olur.

Tehlike 5. Kan Göllenmesi ve Kan Kaybı

Cildin hemen alt tabakasında yer alan varislerin içinde, gerek ven kapakçıklarının bozukluğu gerekse damar duvarının zayıflığı yüzünden, büyük miktarda kan toplanmaya başlar. Eğer varisin bulunduğu bölgenin hemen üzerinde bir kesi olursa bu, ciddi miktarda kan kaybına yol açarken, kanamayı durdurma da güç olur. Eğer kesi olmaksızın, venin bulunduğu bölge bir travma alacak olursa – ki aynı pozisyonda oturmak bile buna yol açabilir- ciltte büyük morluklar (hematom) karşımıza çıkabilir.

Tehlike 6. Kan Pıhtısı

Varislerde kan göllendikçe, içlerinde pıhtı oluşma riski vardır. Buna sık olarak ‘tromboflebit’ adı verilir. Ven genellikle bir kablo gibi serleşir, etraflarındaki yumuşak dokuda kızarıklık ve ısı artışı görülür. Varislerinde pıhtı oluşan bireylerin daha büyük ve önemli derin venlerinde de pıhtı oluşma riski vardır. Buna ‘derin venöz tromboz-DVT’ adı verilir.
Bacak ağrılı, şiş, kızarık iken dokunmak veya yürümek, bu ağrının şiddetini arttırır. Bu durum, varislerin çok ciddi bir komplikasyonu olup acil tedaviyi gerektirir.

Tehlike 7. Akciğer Embolisi

Tek başına bir pıhtının varlığı bile ciddi bir tehlikeyi oluştururken, pıhtının bulunduğu yerden kopup akciğerlere gitmesine ‘pulmoner emboli’ adı verilir. Tablo, yaşamsal tehlike oluşturur
Özetle, varisler çoğu zaman önemsiz olduğu düşünülse de tehlikeli olabilirler. Eğer basınçlı çorap giyme, egzersiz, bacağı yükseğe kaldırma gibi evde yapabileceğimiz tedavilerle ağrı giderilemiyor; bacakta şişlik, sızıntı, yara, enfeksiyon gibi sorunlar karşımıza çıkıyor ise daha ciddi tedaviler gereklidir. Bacakta kızarıklık, şişlik, artan ağrı, üzerine basamama gibi durumlar varsa acil tedavi gereği unutulmamalıdır.

Bilinmesi gereken, bacağımızdaki ister kılcal isterse daha kalın çaptaki venlerin önemli bir damar hastalığının habercisi olduklarıdır. Yapılması gereken, sorunlar karşımıza çıkmaya başlamadan bu konuda tıbbi görüş almak ve bacağımızdaki venlerin durumunu ortaya çıkartacak bir doppler ultrason incelemesi yaptırmaktır.