Bize 'Uzak', dünyaya yakın

Türkçede emeği tanımlayan birbirinden güzel deyimler var: Alın teri, bilek hakkı, göz nuru... Nuri Bilge Ceylan'ı, "Uzak" filmiyle Cannes Film Festivali'nde Jüri Büyük Ödülü'ne eriştiren başarısına, hepsi birden çok yakışıyor. Kısa metrajlı ilk filmi 'Koza'dan beri mümkün olan en küçük ekiple çalışmayı tercih eden, oyuncularını aile üyeleri ve arkadaş çevresinden seçen, çok kişisel sinema yapmasına rağmen dışa dönük bir üslup benimseyen Ceylan'ın başarısı onun takipçileri için sürpriz olmadı. O hiç tartışılmadı.. Festival kurtları Altın Palmiye'nin daha pırıltılı işlere verildiğini biliyordu, nitekim öyle oldu. Yayınlanan eleştiriler övgülerle doluydu. Hele David Stratton'ın Variety'de çıkan yazısı bu film üzerine söylenecek her şeyi kapsıyordu, adeta. Ceylan, Cannes Film Festivali'nde ilk günlerden itibaren üzerinde uzlaşmanın sağlandığı tek film olarak sükse yaptı. Altın Palmiyeli "Fil", En İyi Senaryo ödülünü kazanan "Barbar İstilaları", Jüri Özel ödüllü "Öğleden Sonra Saat Beş", açıkta kalmasına rağmen birçok kişinin favorisi "Dogville", üzerlerinde tartışılan yapımlardı... Beğenenleri kadar beğenmeyenleri de vardı... Oysa "Uzak"ın ne kadar 'iyi' bir film olduğu hiç tartışılmadı. Jürinin Özel ödül vereceğine kesin gözle bakıldı ama yürekler hep Büyük Ödül'den yanaydı. Tek başına şirket gibi Sonuçta dağıtımcılar tümüyle kâr amacıyla hareket eder ve iş yapmayacak filme para yatırmaz. Batı ülkelerinde izleyicinin kültür ve eğitim düzeyinin daha yüksek olduğunu varsaysak bile Türkiye'de de kültürlü ve eğitimli izleyici sayısı herhalde yirmi binden fazladır! Bu arada Nuri Bilge Ceylan, iyi bir işadamı olduğunu da kanıtladı. Filminin uluslararası satışını aracı şirket kullanmadan tek başına gerçekleştirdi. Elde ettiği rakamlardan ödül öncesi oldukça memnun görünüyordu. Bir apartman dairesi tutup festival boyunca Cannes'da kalan böylece ekibinin bir kısmının da festivale katılımını sağlayan Ceylan, lüks otellerde büro tutmuş, Film Pazarı'nda stand açmış, her biri dörder beşer basın danışmanlı, pek çok filmi aynı anda pazarlayan satış acenteli şirketlerin yanında tek tabanca kalmıştı ama hedefi ıskalamadı. Cannes Film Festivali'nde yarışmaya seçildikten sonra yapılan Fransızca altyazılı kopya gibi çok pahalı talepleri ve Cannes'daki masraflarını kendi cebinden karşılayan, Kültür Bakanlığı'ndan cüzi bir destek alan Nuri Bilge Ceylan için TürkFilm standında iki kokteyl düzenlendi, o kadar. Oysa "Uzak" Türkiye'de sonbaharda sadece dört kopya ile dağıtıma girip toplam 17 bin 182 kişi tarafından izlendi. Bu rakam en kötü Hollywood yapımının ya da popüler Türk filminin çeyreği etmiyor, ne yazık ki. (Bu arada Özen Film, Cannes öncesi filmi yeniden beş salonda gösterime soktu.) Dünya sinemasının pazaryeri sayılan Cannes'da dağıtımcıların "Uzak" gösterilir gösterilmez Ceylan'ın önünde sıraya girmeleri; eleştirmenler üçer dörder yıldız verince fiyatı yükseltmeleri, filmin potansiyelinin çok daha yüksek olduğunu gösteriyor. Mutevazı ve ağırbaşlı İster resmi programda olsun, ister yan bölümlerde yer alsın hemen bütün filmlerin şık basın dosyaları, kuşe kâğıtlı kitapçıkları varken "Uzak" tek yaprakla tanıtıldı. Ama hepsinin uzayıp giden kadro ve ekip listelerinin yanında Uzak'ın üç beş kişilik bir imece ürünü olması da filme gösterilen ilgiyi etkilemedi. Ceylan da gerek basın toplantısında, gerek ödül töreninde kendinden emin, alçakgönüllü, ağırbaşlı tavrıyla uluslararası arenada saygın bir kişilik olarak yerini aldı. 'Keşke ödülünü görseydi' Geçtiğimiz aralıkta bir trafik kazasında ölen 28 yaşındaki oyuncu Mehmet Emin Toprak'ın eşi Emel Toprak, "Onu kaybettikten sonra ödülünün hiçbir önemi yok. Ama bir yandan da bunu görebilseydi ne kadar mutlu olacağını düşünüyorum" dedi. Mehmet Emin Toprak, kısacık oyunculuk yaşamına iki önemli ödül sığdırmıştı. Üçüncü ödülü önceki gün geldi. Türkiye'nin 21 yıl aradan sonra katıldığı Cannes Film Festivali'nde 'Uzak' filmindeki rolüyle "En İyi Erkek Oyuncu" ödülünü kazandı. Ancak bu mutluluğu göremedi. 'Hayal edemezdi' "Cannes'da ödül almayı aklının köşesinden bile geçirmezdi. Keşke bu ödülü aldığını görebilseydi. Nasıl büyük bir heyecan, mutluluk ve coşku yaşardı, tahmin bile edemiyorum. Bugün Çanakkale'ye dönüp onun mezarını ziyaret edeceğim." Eşini kaybettiğinde henüz beş aylık evli olduklarını belirten Emel Toprak şunları söyledi: