Hangi durumlarda gıda takviyesi almalıyız?
21.09.2021 - 10:55 | Son Güncellenme:
Gıda takviyeleri; besinlerin hap, tablet, kapsül ve sıvı formlarda olan şeklidir. Gıda takviyeleri, vitamin, mineral, aminoasitler, esansiyel yağ asitleri, posa, çeşitli bitkiler ve bitkilerin ekstrelerini de içermektedir. Gıda takviyeleri, normal beslenmeye ek olarak kullanılmalıdır. Peki, gıda takviyeleri yararlı mı yoksa zararlı mı? Diyetisyen Hülya Çağatay konu hakkında bilgiler verdi.
Gıda takviyelerinin birçok kullanım amacı vardır. Bunlar; normal beslenme ile vücuda yeterli gelmeyen besin ögelerini takviye etmek, çeşitli hastalıklar nedeniyle ihtiyaç duyulan besin ögelerini tamamlamak, gıda alerjisi veya gıda intoleransı olan bireylerin belirli besinleri tüketememesi nedeniyle gerekli besin gruplarını karşılamak, vejetaryen kişilerde oluşabilecek besin eksikliğini gidermek, çok uzun süre ilaç kullanımına bağlı olarak oluşan eksikliği gidermek, yaşlılıkta, çocuklukta, hamilelikte, menopoz sonrası gibi dönemlerde eksikliği görülen veya normale göre daha çok ihtiyaç duyulan besinleri takviye etmek gibi amaçlardır.
Gıda takviyeleri yararlı mı?
Bireylerin sağlıklı bir yaşam sürdürmesi için doğru beslenme ilk adım olmaktadır. Hem hastalıklardan korunmak hem de zinde bir hayat sürmek için sağlıklı ve dengeli beslenmek şarttır. Vücudun işleyişi için ihtiyaç duyduğu besin ögeleri vardır. Tüketilen besinlerin yeterli gelmediği durumlarda gıda takviyelerine ihtiyaç olur. Gıda takviyeleri doğru miktarlarda ve doğru şekilde tüketildiği zaman kişilerin sağlığını olumlu yönde etkilediği bilinmektedir.
Gıda takviyeleri arasında vitaminler ve mineraller önemli bir yere sahiptir. Vitaminler ve mineraller vücudumuzun normal olarak gelişmesi ve çalışması için ihtiyaç duyduğu temel maddelerdir. Vücutta vitamin ve minerallerin eksikliği hem kilo vermeyi zorlaştırır hem de bazı sağlık sorunlarına neden olabilir.
Bu nedenle eksikliği görülen ve besinlerle tamamlanamayan vitamin ve mineral takviyeleri alınmalıdır. Yaygın şekilde kullanılan vitamin ve mineral takviyeleri, folik asit, D, A, B12 ve diğer vitaminler, demir, kalsiyum, çinko, magnezyumdur.
Hamilelik döneminde folik asit eksikliğinde takviyesi önerilebilir. Folik asitin eksik olması durumda doğan bebekte sağlık sorunları oluşabilir.
D vitamini eksikliği olan kişilerin takviyesini alarak yetersizliği gidermesi gerekir. D vitamini kemik ve diş sağlığını korumak için önemli bir vitamindir.
B12 vitamini, sinir sistemi ve kan hücrelerinin sağlıklı olması için gereklidir. 40 araştırma çalışması incelenmiş ve B12 vitamin takviyesi almayan vegan bireylerin yüksek risk altında olduğu bulunmuştur.
Çocukluklarda ve kadınlarda daha çok görülen demir eksikliğinde halsizlik, saç dökülmeleri, baş ağrısı gibi problemler görülebilmektedir. Demir eksikliği olan kişilerin takviyesini alması gereklidir.
Kalsiyum eksikliği kemiklere, kaslara, saç ve tırnaklara zarar verebilir. Kadınların menopoz dönemi ve sonrasında hormonal nedenlerle oluşan kemik kaybını en aza indirmek için kalsiyum takviyesi önerilmektedir.
Çinko eksikliği, büyüme ve gelişime de gerileme, bağışıklık sisteminde zayıflık gibi sorunlara neden olabilir. Eksikliği varsa takviye edilmelidir.
Magnezyum eksikliğinde, kalp, beyin, böbrek fonksiyonları zarar görebilir, kas krampları gibi sorunlarda yaratabilir. Vücutta eksik olması durumunda takviye ile alınmalıdır.
Vitamin ve minerallere ek olarak sporcuların da kullanabileceği bazı gıda takviyeleri bulunmaktadır. Sporcular da enerjiyi artıran, toparlanmayı hızlandıran, vücut bileşimini destekleyen bazı takviyeler önerilebilmektedir. 12 uzun mesafe koşucusunun yoğun bir eğitim programı sırasında yapılan bir çalışmanın sonucunda dallı zincirli amino asit (BCAA) takviyesinin kas ağrısını ve yorgunluk hissini azalttığı görülmüştür.
Bunlara ek olarak omega 3 de önerilen gıda takviyeleri arasındadır. Doğal besinlerle alınamadığında takviye edilmesi önerilir. Omega 3 eksikliğinde, depresyon, kalp rahatsızlıkları, hafıza zayıflığı gibi problemlere neden olabilir.
Zayıflamaya yardımcı olması amacıyla da bazı gıda takviyelerinden destek alınabilmektedir. Konjuge linoleik asit, protein tozları, ginseng, yeşil çay, krom gibi daha birçok takviye kullanılabilmektedir. Ancak bu takviyelerin faydaları konusunda daha çok çalışmaya ihtiyaç olduğunu unutmamak gerekir.
Gıda takviyeleri zararlı mı?
Gıda takviyeleri doğru miktarda alındığında yarar sağlarken, fazla miktarda alınması hücresel zehirlenme veya diğer besinlerin emiliminin azalması gibi bazı problemlere yol açabilir. Gıda takviyesi olarak vitaminleri kullanırken önerilen alım miktarını geçmemek gereklidir.
Bazı vitaminlerin fazla alımı vücutta toksik etki yaratarak olumsuz etki oluşturabilir. Bilinçsiz tüketilen gıda takviyeleri ilaçlarla ya da tüketilen besinlerle etkileşime girebilir bu da tehlikeli durum oluşturabilir. İlaçlarla etkileşime girmesi ile olumsuz yan etkiler ortaya çıkabilir. Ameliyat olacak ya da olmuş kişilerin de gıda takviyesi alırken dikkatli olması gereklidir.
Gıda takviyeleri alınırken belli standartlara sahip olmasına dikkat edilmelidir. Hijyenik olmasına ve besin ögelerinin korunmuş şekilde paketlendiğine de önem verilerek satın alınmalıdır. Bireylerin gıda takviyesi alırken zarar verecek bir etki ile karşılaşmamaları için mutlaka bir uzmana danışarak gıda takviyesi almalıdır. Gıda takviyelerinin doğru alımı için bireyin ihtiyacına göre belirlenmiş olması gerekir.
