Gıda etiketlerindeki tüketim tarihleri ne ifade eder?

Sağlıklı beslenmenin önemi gün geçtikçe artarken sürdürebilir sağlıklı gıdaya erişilebilmenin yolu mevcut kaynakları bilinçli tüketmekten geçmektedir. Günümüzde iklim değişikleri, küresel ısınma, tarım alanlarının yok olması, endüstrileşme, çevresel kirletenlerin artması güvenli gıdaya erişimi günden güne maliyetli hale getirmektedir. Dünyada kaynakların gün geçtikçe azaldığını, ülkemizde milyonlarca gıdanın çöpe gittiğini düşünürsek, gıda israfını gıda etiketlerini bilinçli okuyan tüketiciler olarak önleyebiliriz.

Gıda etiketlerinde bulunan birçok detay gıdayı ne şekilde ve hangi koşullarda tüketebileceğimiz ve depolayabileceğimizle ilgili, ek olarak da ne zaman imha etmemiz gerektiği ile ilgili birçok detay vermektedir. TETT (Tavsiye Edilen Tüketim Tarihi) ve STT (Son Tüketim Tarihi) de bunlardan biridir.

Türk Gıda Kodeksi Gıda Etiketleme ve Tüketicileri Yönlendirme Yönetmeliği’ne göre;

Tavsiye Edilen Tüketim Tarihi; uygun şekilde muhafaza edildiğinde, gıdanın kendine has özelliklerini koruduğu süreyi ifade eder.

Son Tüketim Tarihi ise; mikrobiyolojik açıdan kolay bozulabilen ve bu nedenle insan sağlığı açısından kısa süre içerisinde tehlike oluşturması muhtemel olan gıdaların tüketilebileceği son tarihtir.

Bu tanımların bize neler anlattığını bilmemiz gerekmektedir. Peki ‘’ Tavsiye Edilen Tüketim Tarihi’’ ya da ‘’Son Tüketim Tarihi’’ geçmiş gıdalar tüketilebilir mi?

TETT gıdanın ambalajı açılmadığı sürece kalitesinin yani kendine has özelliklerinin renk, koku, tat, besin değerleri, vb. özelliklerinin maksimum korunduğu süredir ve raf ömrü uzun gıdalarda kullanılır. Bu tarihten sonra gıdanın kalitesi yavaş yavaş azalmaktadır.

TETT öncesi ve bu tarihten sonra ambalajlı gıdanın uygun koşullarda muhafaza edilmiş, ambalajı hasar görmemiş, kendine has koku, renk, gevreklik ve tadını kaybetmemiş olması gerekir.

Gözlemlenebilecek bir kalite kaybı olmayan paketli gıdalar Tavsiye Edilen Tüketim Tarihi’nden sonra da tüketilebilir.

TETT makarna, bakliyat gibi raf ömrü uzun olan ve mikrobiyolojik bozulmanın kısa sürede yaşanmadığı gıdaların etiketlerinde kullanılır.

‘Son Kullanma Tarihi’ ise gıdanın ambalajında bulunan saklama koşulları doğrultusunda gıda güvenliğinin sağlandığı son tarihi ifade eder. STT’ i geçmiş gıdalar bu tarihten sonra asla tüketilmemelidir.

Son Tüketim Tarihi; et, süt, süt ürünleri gibi mikrobiyolojik olarak bozulmaların oluştuğu riskli gıdalarda kullanılır. Bu gıdalar ambalajlarında özellikle belirtilen muhafaza şekli; ‘+4°C’de buzdolabında saklayınız’ gibi talimatlara uyulduğu sürece bu tarihe kadar depolanabilmektedir. Ayrıca ambalajı açıldıktan sonra gıdanın raf ömrü son tüketim tarihinden önce etikette belirtildiği gibi kısalabilmektedir; örneğin, “Açıldıktan sonra 3-4 gün içinde tüketiniz” gibi. Yani ambalajı açılmış riskli gıda grupları Son Kullanma Tarihi’nden bağımsız olarak etikette belirtilen açık ürün raf ömrü süresinde tüketilmelidir. Aksi durumda ürün imha edilmelidir.

Sonuç olarak Tavsiye Edilen Tüketim Tarihi ile Son Tüketim Tarihi aynı şeyi ifade etmemektedir. Yukarıda paylaştığım gibi TETT ‘Gıda Kalitesi’ ile ilgili bilgi verirken STT “Gıda Güvenliği” ile ilgili bilgi verir.

Gıda israfının önüne geçmek için alışveriş yaparken ve gıdaları muhafaza ederken ürün ambalajlarına, ambalajda belirtilen uyarılara, ambalajda herhangi bir hasar/yırtılma olmamasına dikkat edilmesi büyük önem taşımaktadır.

Gıda Mühendisi Hatice Büyükakkuş

www.instagram.com/gidamuhendisikaleminden/