Pandemi birçok yaşam alışkanlıklarımızı değiştirdi. Evde ailemizle birlikte belirli zamanlarda bir arada olmaya alışkın olan bizler, şimdi neredeyse tüm gün birlikte evde geçiriyoruz. Bu ortam da ev kazalarının artışına sebep oluyor. Türkiye’de yapılan araştırmalara göre her yıl 6.500-7.000 çocuk için yanık tedavisine başvuruyor. Yanığa bağlı travmalar sebebiyle Yanık Tedavi Merkezleri’ne başvuran vakaların yüzde 50’sini çocuklar oluşturuyor.
Bu vakalarının yüzde 80’i, su ısıtıcıları ile çift katlı çaydanlıklar yüzünden oluşan yanık vakaları. Diğer yüzde 20’lik kısmını ise; ütü, sobayla temas, ev yangınları sonucu oluşan alev yanıkları ve elektrik çarpması yanıkları oluşturuyor.
Kadın, erkek, çocuk demeden birçok insanın korkulu rüyası olan yanıklarda yapılması gerekenler ise büyük önem taşıyor. Bu hafta sizinle yanık vakaları, yapılması gereken ilk müdahale ve tedavi yöntemleri konusunda bilgi paylaşacağım.
Pandemi birçok yaşam alışkanlıklarımızı değiştirdi. Evde ailemizle birlikte belirli zamanlarda bir arada olmaya alışkın olan bizler, şimdi neredeyse tüm gün birlikte evde geçiriyoruz. Bu ortam da ev kazalarının artışına sebep oluyor.
Türkiye’de yapılan araştırmalara göre her yıl 6.500-7.000 çocuk için yanık tedavisine başvuruyor.
Yanığa bağlı travmalar sebebiyle Yanık Tedavi Merkezleri’ne başvuran vakaların yüzde 50’sini çocuklar oluşturuyor. Bu vakalarının yüzde 80’i, su ısıtıcıları ile çift katlı çaydanlıklar yüzünden oluşan yanık vakaları.
Diğer yüzde 20’lik kısmını ise; ütü, sobayla temas, ev yangınları sonucu oluşan alev yanıkları ve elektrik çarpması yanıkları oluşturuyor. Kadın, erkek, çocuk demeden birçok insanın korkulu rüyası olan yanıklarda yapılması gerekenler ise büyük önem taşıyor. Bu hafta sizinle yanık vakaları, yapılması gereken ilk müdahale ve tedavi yöntemleri konusunda bilgi paylaşacağım.
Çocuk yanığı ve erişkin yanığı
Küçük çocuklar daha ince deriye sahip olmaları nedeniyle, daha düşük sıcaklıklarda dahi derin yanık yarasına maruz kalabiliyor. Yanıklar da erişkin ve çocuklar arasında ki fark muayenede başlıyor. Yanığın değerlendirilmesinde en önemli basamak, yanan vücut yüzeyi alanının hesaplanmasıdır. Bu sayede hastanın acil tıbbi yönetimi, sıvı ihtiyacı, uygun merkeze yönlendirilmesi, enerji ihtiyacının karşılanması planlanır.
Yanık derinliği tayini genellikle klinik gözlemle yapılır. Yanığın değerlendirilmesi erişkin ve çocuklarda daha farklı olup yanığın derecesine bağlı olarak tedavisi de farklıdır. Bu nedenle çok küçük ev kazaları dışındaki vakalara mutlaka hekim kontrolünde tedavi uygulanması büyük önem taşıyor.
Yanıkta neler yapılmalı, neler yapılmamalı?
• Yanığın türüne ve etkene göre ilk yardım türü değişir. Ancak genel yanık ilk yardımı çerçevesinde, yanığa sebep olan etkenden uzaklaşılması, yanık yarasının soğuk su dışında herhangi bir etkenle temastan kaçınılması, büyük yanıklarda ısı kaybının önlenmesi ve mümkün olan en kısa zamanda bir uzmana başvurulması gerekir.
• Güneş yanığı gibi yüzeysel yanıklar, ne sürerseniz sürün kendi kendine iyileşecek yanıklardır. Yüzeysel yanıklar için diş macunu ve yoğurt gibi maddelerin faydası veya zararı yoktur. Ancak unutmayın ki, derin yanıklarda bu maddeler son derece zararlı sonuçlar doğurabilir.
• Kendi kendine 10 gün içinde iyileşecek olan yüzeysel yanıklarda amaç, bu süreci en ağrısız ve konforlu tamamlamaktır. Bunun için yanık bölgesinin yağlı pomatlar ile örtülmesi yeterli olacaktır.
• Ağrıyı gidermek için yanık bölgesine lokal anestetik içeren pomat veya kremlerin sürülmesi son derece tehlikelidir. Bu maddelerin, bütünlüğü bozulmuş deriden emilimleri kontrolsüz olacağından, başta kalp ve dolaşım sistemi üzerinde olumsuz sonuçlara neden olabilirler. Yanık pansumanı yapıldığında hastanın ağrısı azalacaktır.
• Ağızdan antibiyotik hap kullanımına ezbere başlanmamalıdır. İltihap bulgusu olmadan antibiyotik kullanmak hem gereksiz hem de zararlıdır.
• Evde meydana gelen küçük haşlanma yanıklarında musluk suyu ile soğutma yaptıktan sonra topikal krem veya pomadlar ile kapalı pansuman yapmak yeterli olacaktır. Bu ajanlar derinin kuruması ve gerilmesi nedeniyle olan yanığı ve ağrı hissini azaltacaktır. Hastaya analjezik verilebilir.
Yanıklarda görüntü hasarı
Yanıktan sonra oluşan izler sosyal yaşamda zorluklar yaratırken, ömür boyu taşınması nedeniyle kişinin öz güvenini zedeliyor ve psikolojik sıkıntılara neden olabiliyor, en önemlisi de organ fonksiyonunu bozabiliyor. Bu yüzden yanık tedavisi, plastik cerrahinin hem rekonstrüktif (onarım) hem de estetik amaçlı tedavileri arasında yer alıyor.
Yanık travması nedeniyle, akut tedavisi yapılmış bir hastanın, tedavinin ilerleyen aşamalarında, hasara ve kayba uğramış deri ve diğer dokuların yenilenmesine ihtiyacı olacaktır. İşte bu noktada, tüm vücuttaki doku kayıplarının onarımını üstlenen plastik ve rekonstrüktif cerrahi devreye girer.
Eksik olan deri ve diğer dokuların yerine konmasının ötesinde, yara bakımında uzman olan plastik cerrahlar, yanığın bakımında önemli rol oynar. Diğer yandan yanık yarası iyileştikten sonra, geç dönemde karşılaştığımız, yanığa bağlı deformitelerin düzeltilerek görünüm ve fonksiyonun iyileştirilmesi biz plastik cerrahların işidir.
Yanık ve yara izlerinin tedavisi
Yara ve yanık izlerinin düzeltilmesinde teşhisinin ve tedavi süresinin zamanı her yara ve yanık izine göre değişebilir. Yara ve yanık izlerinin giderilmesinde ilk prensip, izin olgunlaşmasının beklenmesidir. Tedavilerin zamanlaması yaranın durumuna ve hastaya göre planlanmaktadır. Bazı yaralarda tedaviye hemen başlanabilirken, bazılarında yara olgunlaşması olan ortalama 6 ay beklenebilir.
Etrafı kızarık, deriden kabarık durumda bazen kaşıntılı olan izler en rahatsız edici olanlarıdır. Bu özellikler, izin daha henüz olgunlaşmadığını gösterir. Bazı izler sınırları düzensiz olarak iyileşir. Özellikle parçalı kesilerde, dikiş sırasında deri parçalarının aynı seviyede dikilememesi, seviye farklarını ve düzensiz yüzeyleri oluşturur.
Kök hücre tedavisi çözümsüz yanık izlerini tedavi ediyor
Estetik cerrahide yaşlanmaya bağlı doku erimeleri ve kırışıklık tedavisi amacıyla kullanılan kök hücre, yanık izlerinde de mucizeler ortaya koymaktadır. İleri derecede yanık izleri için, ameliyat ve diğer girişimsel yöntemlerin yerini yavaş yavaş kök hücre tedavileri almaya başladı. Çünkü, yaralanma sonrası deri hücresel yapı taşlarını yitiriyor, kök hücre tedavisi ve yağ transferi ile de izlerin yumuşatılması ve kök hücreler sayesinde derinin estetik olarak daha iyi görünmesi sağlanıyor.
Zira üst deri yanık izlerinden temizlense bile alttaki tabakanın sorunlarından dolayı deformasyonlar fark edilebiliyor. Deri altına yönelik olan bu ek tedaviler sayesinde burada yer alan sorunlar da gideriliyor ve hastanın estetik açıdan yaşadığı sorunların önüne geçiliyor. Yanık izlerinde kök hücre tedavileri özellikle orta yaş ve sonrası için alternatif bir yöntem.
Çünkü çocuklar ve gençler, genç hücreleri sayesinde yaralandıklarında çoğu zaman hızlı iyileşiyor. Ancak, ileri yaşlarda kök hücreler hem yaşlandığı hem de sayıca azaldığı için iyileşmelerde gecikmeler oluyor.
Op. Dr. Evrim Uçkunkaya Sosyal medya hesapları
Facebook: drevrimuckunkaya
Instagram: druckunkaya
YouTube: druckunkaya
Uzman Klinik Psikolog Melda Yakupoğlu
İlişkilerde nelere dikkat edilmeli?
27 Mart 2024
Oğuz Kara
Business plan neden gereklidir?
27 Mart 2024
Astrolog Aslıhan Doktoroğlu
25 Mart Haftası burç yorumları - Haftalık burç yorumları
25 Mart 2024
R.Hakan Kırkoğlu
Terazi’de Ay tutulması nelere işaret ediyor?
23 Mart 2024
Astrolog Seçkin İlbuğa
25 Mart 2024 Ay Tutulması: Bizi neler bekliyor?
22 Mart 2024