Çobanlar mağara buldu, 900'ü de hazine değerinde! Yazan ellerin sırrı çözülüyor
Yaklaşık 2 bin yıl önce kimin tarafından yazıldığı bilinmeyen, dünyanın dört bir yanına dağılmış Ölü Deniz Parşömenleri hakkında yeni bir gelişme yaşandı. Bir türlü sırrı çözülemeyen 'Ölü Deniz Parşömenleri' uzman ekipler tarafından uzun yıllardır araştırılıyordu. 900 adet el yazması hakkında bugüne kadar ortaya çıkarılan bazı gerçeklerden pek çok kişi haberdar değildi. Ancak son zamanlarda parşömenlerle ilgili büyük sırlar tek tek açığa çıkmaya başladı.
Derleyen: Betül Yasemin Keskin / Milliyet.com.tr - Tarihin en büyük keşiflerinden biri olarak görülen 'Ölü Deniz Parşömenleri' ya da başka bir deyişle 'Ölü Deniz Yazmaları' bugün hâlâ gizemini koruyor. Metinleri tam olarak anlamak mümkün müdür bilinmez ancak Hristiyanlık ve Musevilik inançlarına ait öğretilerin yanı sıra tarihi, siyasi ve hatta sosyal hayata ilişkin birçok bilgisi dizelerinde barındırıyor. Şimdilerde hâlâ büyük bir kısmı çözülememiş bu yazmalar herkesi şaşırtmaya devam ediyor. Yıllardır süren araştırmalarda geçen günlerde yeni bir gelişme yaşandı. Söylenenlere göre Ölü Deniz Parşömenleri'ni yazanlar ortaya çıkmış olabilir!
DUYANLAR MAĞARALARA AKIN ETTİ
Yaklaşık 2 bin yıllık olduğu düşünülen 900'e yakın el yazması parşömen ilk olarak 1946 yılında Kumran Dağı eteklerinde hayvanlarını otlatan genç çobanlar tarafından bulundu. Keçi ve koyunlarını arayan çobanlar tesadüfen bir mağaraya girdiler ve 7'si deri üzerine yazılmış büyük kil kitaplardan oluşan bir koleksiyon buldular. O günlerde çobanlar buldukları şeyin ne kadar değerli olduğunu pek de bilemedikleri için keşif haberi dilden dile yayıldı. Bedevi hazine avcılarından arkeologlara çeşitli niyetleri olan her türlü gruptan insan bölgedeki 10 mağaraya akın etti. On binlerce parşömen parçası bulan kişiler çobanların bulduklarıyla birlikte toplam 900'e yakın el yazmasını gün yüzüne çıkardı. Bulunan parşömenler bugüne kadar sayısız kişinin eline geçti. Bunlardan biri de Kudüs'ün Suriye Ortodoks başpiskoposu Athanasius Yeshue Samuel'di. M.Ö. 150 ile M.S. 70 yılları arasında yazıldığı tespit edilen Ölü Deniz Parşömenleri'nin kökeniyle ilgili tartışmalar devam ediyordu. Kısa bir zaman önceye kadar kimin yazdığı belli olmayan parşömenlerle ilgili bazı bilim insanları, tamamı olmasa da parşömenlerin birçoğunun Kudüs’teki Tapınak’ta çalışan profesyonel katipler tarafından yazılmış olduğuna inanıyordu.
'Kudüs Kökeni Teorisi' olarak adlandırılan bu teori ilk kez 1960 yılında Alman teolog Karl Heinrich Rengstorf tarafından geliştirilmişti. Ölü Deniz Parşömenleri'nin neredeyse tamamına yakın bir çoğunluğu İbranice dilinde yazıldı. M.Ö. 5. yüzyılda kullanımdan kalktığına inanılan bir alfabe olan Eski Paleo-İbrani alfabesiyle yazılan bazı parçaların anlaşılamamasının sebeplerinden biri de bu.
KÖTÜ NİYETLİ KİŞİLERİN ELİNDE DOLAŞIYOR
Parşömenler, içinde barındırdıkları ve yazıldıkları materyaller bakımından oldukça değerli kabul ediliyordu. Böylesine önemli ve sayıca fazla parşömenleri de bir arada tutmak ve kontrol altına almak ise oldukça zor. Define avcılarının bir numaraları hayali olan parşömenler birçok antika pazarında ederinden daha az rakamlara satıldı ve ne yazık ki kötü niyetli kişilerin elinde dolaşmaya devam ediyor.
Ölü Deniz Parşomenleri'nin gizemini araştıran uzmanlar yıllardır parşömenler üzerinde kullanılan mürekkepleri analiz ediyor ve mürekkeplerin Batı Şeria'nın Kumran bölgesinde üretildiği düşünülüyordu. Mürekkebin gizemini ayrıca araştıran uzmanlar, bu parşömenleri daha fazla kişinin görmesi için 2011 yılında aralarında yüksek çözünürlüklü resimlerin de bulunduğu bir internet sitesi kurdular. Kudüs'teki İsrail Müzesi'ndeki parşömenleri internet ortamına aktaran uzmanlar böylece dünyanın dört bir yanındaki araştırmacıların gizemli kitaplara erişmesini kolaylaştırdı.
KİMİN YAZDIĞI BİLİNMİYORDU AMA GERÇEK BAŞKA ÇIKTI
Çalışmaalar sonucunda ise yeni bir gelişme yaşandı. Hollanda’daki Groningen Üniversitesi’nden uzman ekip, Ölü Deniz Parşömenleri'nin bugüne dek yapılmış tahminlerden çok daha eski olabileceğini ortaya koydu. Bu çarpıcı bulgu, el yazmalarının tarihi, kökeni ve kim tarafından yazıldıkları hakkındaki mevcut fikirleri yeniden gündeme taşıdı. Söz konusu belgelerin M.Ö. 3 yüzyıl ile M.S. 2 yüzyıl arasında yazıldığı düşünülüyordu. Ancak yapılan son araştırmalara göre bu parşömenlerden bazılarının milattan 50 yıl veya bir asır kadar daha eski olduğu görüldü. Groningen Üniversitesi Prof. Mladen Popovic liderliğindeki ekip, yapay zeka destekli yeni bir analiz yöntemiyle bu parşömenlerin yaşlarını yeniden değerlendirdi ve şu cümleleri kullandı:
"Sanki bir zaman makinesine binmişiz gibi, 2 bin yıl önce yaşamış bu insanları görebiliyoruz. Artık onları zamansal açıdan çok daha doğru bir yere oturtabiliyoruz."
RADYOKARBON TARİHLEME DEVREDE
Araştırmacılar ek olarak daha önce parşömenlerde okuma kolaylığı sağlamak için kullanılan kastor yağı kalıntılarının radyokarbon tarihleme sonuçlarını etkileyebileceğini tespit etti. Bu nedenle 30 örnekten oluşan bir grup parşömen üzerinde detaylı temizlik işlemi yapılarak yeniden radyokarbon tarihleme uygulandı. Bu işlemin sonucunda 27 örnek başarıyla tarihlendirildi. Bulgular, bazı parşömenlerin daha genç ancak çoğunun önceki analizlere kıyasla daha eski olduğunu ortaya çıkardı.
'İNCİL'İ YAZAN ELLERLE AYNI YAKINLIKTA'
Araştırmada özellikle İncil'in Daniel Kitabı'na ait ayetler içeren 4Q114 numaralı parşömen dikkat çekildi. Bu parşömen düşünüldüğünden daha eski olma özelliği taşıyordu ve muhtemelen Daniel Kitabı'nın yazarı hayattayken yazılmış olabilirdi. Bu da söz konusu belgenin İncil'i oluşturan kişiler tarafından yazılmış olabileceğine dair yeni bir tartışmayı doğurdu. Ancak bunu kanıtlamak şimdilik mümkün değil. Popovic ise şimdilik İncil'i yazan ellerle aynı yakınlıkta olmanın heyecan verici olduğunu söyleyebiliyor.
