Tek başına yaptığı 20 usta gücünde! Sehpayı erit, masaya çevir: '5 saatte üretiliyor'
Kahve posasından yapılmış bir sandalyeye oturduğunuzu, zeytin çekirdeğinden üretilmiş bir masada yemek yediğinizi hayal edin. İlk başta kulağa imkansız gibi gelebilir ancak Betül Karaca’nın projesi sayesinde bunlar artık gerçek. Üstelik sandalyenizden sıkıldığınızda onu masaya dönüştürmeniz bile mümkün. Bilim kurgu filmlerini aratmayan bu yenilikçi üretim modelini, girişimin mimarıyla konuştuk.
Gonca Kocabaş / Milliyet.com.tr - Ankara’da emekli öğretmen ve emekli inşaat mühendisi bir ailenin kızı olarak büyüyen Betül Karaca, doğaya meraklı bir çocukluk geçirdi. Betül, yaşıtlarıyla büyürken, sokakta kedilerle oynayan, bitkileri ve ağaçları inceleyen bir çocuktu. Daha sonraları matematik, fen konularına merak saldığı öğrencilik yıllarının ardından Hacettepe Üniversitesi İç Mimarlık ve Çevre Tasarımı Bölümü'ne giren Betül, doğaya olan empati duygusu sebebiyle yüksek lisansını ‘sürdürülebilir mobilya üretimi’ üzerine yaptı. Bu çalışmada ulaştığı sonuç, ‘3D yazıcılarla ağaçları kesmeden yüzde 100 geri dönüştürülebilir esnek formlu mobilyaları üretme yöntemi’ oldu. "Elbette bu süreçte çalışmaya devam ettim ve iç mimarlık mesleğini 14 yıldır icra ediyorum" diyen Betül, “Butik projeler yürüttüm, çeşitli ölçeklerde mobilya markalarında çalıştım. Bu sayede piyasayı deneyimledim ve mobilya sektörünün daha iyi bir sistemle çalışabileceğini keşfettiğim. Tez konumu hayata geçirmeye karar verdim ve sonuç ‘Factory Of Us’ oldu” diye konuştu.
'KİMSE YANAŞMADI, ŞİMDİ 9 SAATTE ÜRETEBİLİYORUM'
Tezi yazarken çeşitli yöntemleri keşfeden genç girişimci Betül Karaca, “Kimisi denizden çıkan malzemeleri epoksiye bulayıp dondururken kimisi atık kartonları ezip tabla haline getiriyordu. Tüm bunların arasında gözüme çarpan bir ürün oldu. Uluslararası bir mobilya markası olan Herman Miller’ın, yüzde 95 oranında geri dönüştürülebilen bir ofis koltuğu, çok uzun günler süren baskı sonucu parça parça üretilmişti. Maliyetleri çok yüksek olan bu koltuk alınabilir değildi. Ancak üretim yöntemi geliştirilirse ve inovasyonlarla bu yöntem halk tarafından kullanılabilir bir hale getirilirse ne olur diye düşündüm. Gördüm ki teknoloji bu yönde geliştiriliyor” diyerek sözlerine şöyle devam etti:
“Aslında robotlarla insansız üretimin arayışları uzay kolonileri için kaçınılmaz bir ihtiyaç ve bugün inovasyonların çoğu bu ihtiyacı karşılamak üzere yapılıyor. Çünkü dünyada küresel ısınma kaçınılmaz bir gerçek. Bu amaç doğrultusunda Factory Of Us’ı kurarak inovasyondan beslendim ve mobilya üretimiyle sistemi hayata geçirdim. Üniversite 1. sınıfta kabak formundan esinlenerek tasarladığım ‘Pumpkin Berjer’ tasarımıma tanıdığım bütün mobilya ustalarımdan 12 yıldır teklif alıyorum. Kimse üretmeye yanaşmadı. Bugün bu tasarımı 9 saatte üretebiliyorum. Dünya üzerindeki tasarımcıların tasarımlarına saatler içerisinde kavuşabildiği bir üretim sistemi düşünün. Normalde kalıp gerektiren dairesel formda üretimleri binlerce adet olmadan kimse ürettirmiyor. Maliyet katma değeri geçiyor. Ancak biz kalıp gerektiren tasarımları adetli olarak üretebiliyoruz. Hatta kalıpla bile üretemeyeceğiniz ürünleri basabiliyoruz. Normalde bir tasarımcı numunesini 2 ay içerisinde ancak temin edebilirken, tüm bu süreci saatlere indirmeyi başardık.”
"Biz ürünlerimizi flamentle değil, boncuklarla yani ‘pellet’lerle üretiyoruz" diyen Girişimci Betül Karaca, “Bu pelletleri işleyecek ekstüzyon makinesini ancak yurt dışından temin edebiliyorduk ve yerel bir üretici yoktu. Bu da yüksek gümrük maliyetine sebep oluyordu. Türkiye genelinden teklifler almam 1 yıl sürdü. En sonunda hâlihazırda aradığımız makineyi çizmiş bir yerli üretici bulduk ve bu şekilde yerli makineyle üretime başladık. Makineye uyumlu yerli hammadde de yoktu. Üretim sistemine uygun hammaddeyi çeşitli markalarla geliştirdik. İş birlikleri, bugün geldiğimiz noktanın temelini oluşturuyor. İnsanların geri dönüşümün bir ihtiyaç olduğunu fark ettiği bir döneme gelene kadar, 2018 yılından beri beklediğimi söyleyebilirim. Bu da bambaşka bir süreçti. Geri dönüşümün her evde uygulandığı hale gelmesi için ise kıyı şeritlerindeki birkaç yerleşim yerinin sular altında kalmasına şahit olunması gerekecek diye düşünüyorum. Maalesef insanoğlu deneyimlemeden harekete geçmiyor” ifadelerine yer verdi.
'SEHPANIZDAN SIKILIRSANIZ SANDALYEYE ÇEVİREBİLİRİZ’
Betül Karaca ağaç kesimini reddettiklerini de vurguluyor. Bu sebeple şu anda kahve posası, zeytin çekirdeği, çay ve çeviz atıkları gibi tarımsal malzemeleri kullanan farklı farklı markalarla çalıştıklarını söylüyor. "Ayrıca pet şişe atıklarından mobilya basabiliyoruz. Bu, okyanuslarda oluşan plastik adalarının yavaş yavaş ürüne dönüşmesi anlamına gelebilir. Aldığımız pelletleri 3D yazıcımızda hamur sıkar gibi sıkıyor ve mobilyaya dönüştürüyoruz. Bu sistemle 20 ustanın yapabildiği işi tek makineyle yapıyor, 10 makinenin yaktığı elektriğin 10'da 1’ini yakıyoruz” diyerek şu bilgileri paylaştı:
“Paketlemede plastik kullanmıyoruz. Karbon ayak izini yüzde 90’a yakın bir oranda düşürüyoruz. İnsanların moda ihtiyacı duyan bir yapıya sahip olduğunu kabul ediyoruz. Kurumsal markaların ya da otellerin mobilya değiştirme ihtiyacını göz ardı etmiyoruz. Bu sebeple 10 yıl içerisinde 4 kez geri dönüştürme sözü veriyoruz. Canınız sıkıldığında ya da ürün değiştirme ihtiyacınızda ‘parçala - erit – üret’ yöntemimizle ürünü tekrar boncuk olarak kullanıp ‘sehpanızı sandalyeye’ dönüştürebiliyoruz. Bu sayede örneğin, mobilyanız çocuğunuz büyüdükçe onunla beraber değişiyor.”
'ÖVMEK GİBİ OLMASIN, EŞİ BENZERİ YOK'
Tarım atıklarını kullanarak ahşap dokusunu elde ettiklerine dikkat çeken Betül Karaca, “Bunun yanında her alışverişinizde ormanlara tohum atarak ağaç ekmenizi sağlıyoruz. Tercihen geri dönüştürülmüş plastikleri kullanıyoruz ya da biyoplastikleri tercih ediyoruz. Tabii unutmamak gerekir ki bu bir süreç ve şu an için elimizdeki imkanlar bunu ne kadar sağlıyorsa o kadar uyguluyoruz. Ancak hedef yüzde 100’ün geri dönüşmüş olması yönünde" dedi. Tabii en merak edilen detaylardan biri de tasarım mobilyaların fiyatı. Betül Karaca, üst segment bir mobilya markasıyla aynı fiyatlara sahip olduklarını belirtiyor, "Ancak hiçbir markanın üretemeyeceği ürünleri üretiyoruz" diye de ekliyor. Karaca, "En azından bizim kadar kısa sürede üretemeyecekleri ürünler diyelim çünkü ancak kalıp ürettirerek bizim 10 katı maliyetimize tasarımlarımızı üretmeleri mümkün olabilir. Bir tekli koltuk 5-6 saat, masa ayağı 5-6 saat ve sandalye 3-4 saat sürüyor. Bir vazo flamentle basan bir 3D yazıcıdan 36 saatte çıkıyorsa, bizim yöntemimizle 45 dakikada üretiliyor” detayını paylaştı.
Üretim sistemlerinde estetik ve fonksiyonelliği bir arada sunulabildiklerine değinen Betül Karaca, “Hatta üstüne sürdürülebilirlik ve kişisel üretim imkanları da ekleniyor. İşimizi övmek gibi olmasın, eşi benzeri yok. Bir yandan geçenlerde yapay zekayla tasarlanmış helikopter şeklinde bir yatağı 3 günde çizdik ve 3 günde bastık. Bu üretimde yüzeye çelik macun, zımpara ve lake boya uygulandı ve resmen 2 haftada bir helikopter yatak ürettik. Bu yöntemin yaygınlaşması demek, mobilya sektörünün sebep olduğu orman talanının bitmesi demektir. Plastik atıkları tekrar kullanıma kazandırılırken, tarım atıklarının yakılmaması demektir. Elektrik daha az tüketilirken, makine üretiminin artması demektir” dedi.
‘ZEYTİN, NAR, ELMA ATIĞINDAN ÜRETİLEN DERİLERİ KULLANIYORUZ’
Makine yatırımı yapmış markalardan negatif tepkiler aldıklarını söyleyen Betül Karaca, “Zaten Factory Of Us yıkıcı bir inovasyon. Eski üretim sisteminin yerine geçmek üzere doğdu. Ancak mevcut mobilyacıların bu sisteme geçmemesi için hiçbir sebep yok. Kendilerine danışmanlık vermeye ve onların sistemlerini kurmaya hazırız. Bunu yapmak ve ormanları kurtarmak istiyoruz. Tasarımcıların daha özgür tasarımlar yapmasını istiyoruz. Bizim üretimimizde mobilya ustalarının dokunuşuna ihtiyaç olacak. Örneğin bitmiş ürün MDF’den daha dayanıklı bir malzeme. Suya karşı plastik, güneşe karşı ağaç tepkisi veriyor. Bunu polimer mühendislerimizle sağlıyoruz. Bir yandan zımparalayabiliyor, delik açabiliyor, mekanizma montajı yapabiliyorsunuz” diye de ekledi.
Bu işler sayesinde pürüzsüz yüzeyler de elde edebildiğini belirten Girişimci Karaca, "Bu sayede ürün daha şık bir hale geliyor. Döşemelerimizi vegan deriyle yapıyoruz. Zeytin, nar, elma atıklarından üretilen derileri kullanıyoruz. Bunların döşeme işleri de çıkıyor. Cam, mermer kullanıyoruz. Hem de başka alanlarda yeni iş imkanlarının doğmasına sebep olan bir inovasyon bu. Makine üreticilerine yeni bir ihtiyaç doğacak, tarım atıkları değer kazanacak” yorumunu yaptı.
'ÜRETİM ARTIKÇA İŞİN KAZANCI DA ARTACAK'
45 yıllık hedefleri olduğunu ve bu işi Türkiye’ye yaymak, dünyada şubelerini açmak ve kolonilerdeki üretim ihtiyacını karşılayan bir marka olarak yer almak istediklerini dile getiren Betül Karaca, “Tüm süreçler için çeşitli çalışmalarımızı sürekli ilerletiyoruz. Bu iş kârlı bir iş, üretim arttıkça kâr büyüyecek. Şimdilik büyük oranda yatırımımı geri kazanmaya çalışıyorum. Çok uzun bir yolun başındayız” diyerek sözlerini şöyle noktaladı:
“Sektöre ilgi duyan genç girişimcilerin öncelikle bana ulaşmalarını isterim. Bu iş gelişirken birlik olmamız gerektiğine inanıyorum. Art niyetle üretilmeye kalkılırsa, bu iş piyasaya daha çok plastik atılmasından başka bir şeye sebep olmaz. Bilinçli ve kontrollü gidilmesi gerekiyor. Ayrıca üniversitelerde ve seminerlerde de bol bol söylüyorum. Marka kimliği ve neye hizmet ettiği çok önemli. Biliyorum ki gelecek nesiller dünyayı şekillendirecek. Bizden sonra gelecek olana daha iyi bir dünya bırakmak için çalışalım. Factory Of Us ‘hepimizin fabrikası’ aslında, bir felsefeden doğuyor. Başarabileceğimize inanıyorum.”
EN ÇOK OKUNANLAR
KEŞFETYENİ